ေရွးဦးပထမ၊ ကြၽန္းေပၚစက၊ သုဝဏၰဟံသာ၊ ခ်စ္ၾကည္စြာလွ်င္၊ ႏွစ္ျဖာဖုိမ၊ အတူတကြ နားေနၾကေသာပုံ၊ ၁၂၈၄-ခု တေပါင္းလ လုပ္သည္''ဟူေသာ ကမၸည္းစာကုိ ခုံပတ္လည္တြင္ ေဖၚျပထားေသာ တေကာင္ေပၚ တေကာင္နား၍ေနဟန္ သတၱဳသြန္း ဟသၤာငွက္ႏွစ္ေကာင္၏ရုပ္ပုံမွာ
ပဲခူးၿမိဳ႕ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီႀကီးအေရွ႕ဘက္ ေစာင္းတန္းႏွင့္
ဆက္သြယ္ထားေသာ ကုန္းေပၚရွိ မႏၲေလးေတာင္မွ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ေျခာက္ဆယ္က တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ သံတန္ေဆာင္းႀကီးအတြင္းတြင္ ရွိေလသည္။ ဤသံတန္ေဆာင္းႀကီး တည္ရွိရာကုန္းငယ္မွာ ဟံသာဝတီပဲခူးသမုိင္းတြင္ ပါရွိေသာ ဟသၤာကုန္းျဖစ္သည္ဟု ထုိသံတန္ေဆာင္းႀကီး တည္ေဆာက္ေသာ ၁၂၈၄-ခု မွ ၁၂၈၆-ခုအတြင္းကာလေလာက္က စတင္ေျပာဆုိလာခဲ့ၾကေပသည္။ သံတန္ေဆာင္းႀကီးအတြင္း ၁၂၈၆-ခုတြင္ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီတည္ေသာ ဟံသာပဗၺတသုဝဏၰ ဟံသာေစတီေရႊဟသၤာဘုရားဟူေသာ ကမၸည္းႏွင့္တကြ ေလးေထာင့္အုတ္တုိက္ခံ မုခ္ေလးမ်က္ႏွာဖြင့္၍ မတ္ရပ္ရုပ္ပြားတဆူစီ ကိန္းဝပ္ေသာ ေစတီငယ္ရွိေလသည္။ အထက္ေဖၚျပပါ ဟသၤာႏွစ္ေကာင္ရုပ္မွာ ေစတီအေနာက္မုခ္ေရွ႕ရွိ အုတ္ခုံေပၚတြင္ ရွိေလသည္။
တေကာင္ေပၚ တေကာင္ဆင့္၍ နားေနေသာဟသၤာႏွစ္ေကာင္ႏွင့္ပတ္သ
ဟံသာဝတီပဲခူးေဒသဆုိင္ရာ ေရွးဦးသမုိင္းရာဇဝင္တြင္ ဟသၤာငွက္ဖုိမႏွစ္ေကာင္မွာ အေရးႀကီးေသာ အခန္းမွ ပါဝင္ခဲ့ေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားေဒသစာရီၾ<ြကေတာ္မူလ
ထုိသို႔ ဟသၤာငွက္တုိ႔ကုိ ျမတ္စြာဘုရား ျမင္ေတာ္မူ၍ ဗ်ာဒိတ္ထားေသာအခါတြင္လည္းေကာင္း
ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကေသာ အေစာင္ေစာင္ေသာ စာေပတုိ႔၌ ေဖၚျပထားခ်က္မ်ားမွာ ယခု ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ တေကာင္ေပၚ တေကာင္ဆင့္၍ နားေနၾကဟန္ အေနအထားအတုိင္း မည္သည့္ေရွးစာတြင္မွ မပါရွိေပ။သို႔ေသာ္ ၁၂၈၄-ခုတြင္ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီသည္ ဤဟသၤာရုပ္မ်ားကို ျပဳလုပ္ေသာအခ်ိန္မတုိင္မီကပင္ ဟသၤာငွက္တုိ႔၏ဤကဲ့သို႔ တေကာင္ေပၚ တေကာင္ဆင့္၍ နားေနဟန္ဝါဒမွာမူ ရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။
၁၂၅၇-ခု၊ ပဲခူးၿမိဳ႕ ေညာင္ဝုိင္းရပ္ ဆရာႀကီးဦးဖူးသည္ ေရႊေမာ္ေဓာရာဇဝင္သမုိင္းဟူ၍ စာအုပ္တအုပ္ စီစဥ္ေရးသားေလသည္။ ထုိတြင္ ဆရာႀကီးဦးဖူးက အခ်ဳိ႕သူေဟာင္းတုိ႔အဆုိဟူ၍ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖၚျပခဲ့ေလသည္။
''ေနာက္မ်ားမၾကာမီ လက္ဝါးတအုပ္ခန္႔ သဲခုံေပၚလာရာ ေကာင္းကင္က ေရႊဟသၤာဖုိမတုိ႔သည္ ပ်ံလာ၍ ႏွစ္ေကာင္နားစရာ မရျခင္းေၾကာင့္ တေကာင္၏ေက်ာေပၚမွာ တေကာင္ဆင့္၍ နားေနရ၏'' ဤတြင္ အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာကို ဆရာႀကီးဦးဖူးသည္ ေရးသားေဖၚျပရာတြင္ အခ်ဳိ႕သူေဟာင္းတုိ႔အဆုိဟူ၍ မေသခ်ာေသာပါးစပ္ရာဇဝင္စကားမွ်ျဖ
ဤဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္တုိ႔၏နားေနၾက
ဤကဲ့သို႔ အခ်ဳိ႕သူေဟာင္းတုိ႔အဆုိဟူ၍ ဆရာႀကီးဦးဖူးက ေဖၚျပထားေသာ ဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္တုိ႔၏အေနအထားအ
ဆရာႀကီးဦးဖူးအဆုိအမိန႔္အတုိင္း
ပဲခူးၿမိဳ႕တြင္ ေရာက္ရွိေနေသာ လူအေပါင္းတုိ႔အတြက္ သြားေရာက္ရာ အရပ္ေဒသတခုတြင္ အေရးႀကီးပါဝင္ေသာဌာနအျဖစ္ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီေတာ္ႀကီးမွ အေရွ႕ဘက္ ေစာင္းတန္းႀကီးတေလွ်ာက္ ဆင္း၍ ဦးခႏၲီ၏ဟသၤာကုန္းသို႔သြားေရာက္
ဤအရုပ္မ်ားကို စတင္ျပဳလုပ္ခ်ိန္ ၁၂၈၄-ခုမွစ၍ ယခုႏွစ္ေပါင္း ေျခာက္ဆယ္နီးပါး ေရာက္ၿပီးျဖစ္၍ ထုိႏွစ္မ်ားအတြင္း ျမင္ၾကေတြ႔ၾကေသာ ဟသၤာႏွစ္ေကာင္၏ရုပ္ပုံအေနအထားကိ
ဤကဲ့သို႔ ဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္ အေနအထားသည္ ေရွးမြန္ရာဇဝင္ႀကီးမ်ားႏွင့္တကြ
အထက္ပါ ဟသၤာဖိုမတုိ႔အေၾကာင္းကို ရာဇဝင္ႀကီးတြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း ပါရွိေလသည္။ ထုိရာဇဝင္ႀကီးမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေပမူအတုိင္းမွ ပုံႏွိပ္စာအုပ္အျဖစ္ မေရာက္ေသးေသာ္လည္း ယုိးဒယားႏုိင္ငံတြင္ သကၠရာဇ္ ၁၂၇၂-ခုက ပတ္ကလတ္ရြာပုံႏွိပ္တုိက္တြင္ ပုံႏွိပ္ခဲ့ဖူးေလသည္။ ယခု မြန္ဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာျပန္ဆုိေဖၚျပမည့္အေၾက
ဗုဒၶသကၠရာဇ္ ၂၄၅၃(ေကာဇာ ၁၂၇၂)တြင္ ပကလတ္ၿမိဳ႕တြင္ ပုံႏွိပ္ေသာ ဥပၸႏၷရာဇဝံသကထာ မြန္ဘာသာရာဇဝင္စာအုပ္တြင္ ပါေသာရုပ္ပုံႏွင့္စာမ်က္ႏွာ ၆၈-တြင္ ပါေသာစာသား-''ထုိမွ ဘုန္းေတာ္ အလြန္ႀကီးျမတ္ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္
ေနာင္သာသနာေတာ္၏အက်ဳိးေက်းဇူးအလ
ထိုျမတ္စြာဘုရား ၾကြလာေတာ္မူေသာအခါ ႏႈိ္င္းစရာ ဥပမာ တႏၲဳကား ပုဏၰမီလျပည့္အခါ လဝန္းကို လက္ယာ လက္ဝဲ နကၡတ္အေပါင္းဝုိင္းရံလ်က္ ယုဂႏၶဳိရ္ေတာင္ထပ္မွာ ေျခာက္ေထြေသာ ေရာင္ျခည္ႏွင့္တကြ
ေပၚထြန္းတက္လာၿပီးလွ်င္ အာကာသဝီထိ ေကာင္းကင္လမ္းအလယ္တြင္
တင့္တယ္ဘိသကဲ့သို႔ ရဟႏၲာအေပါင္းတုိ႔ႏွင့္တကြ အေနာက္ဘက္သမုဒၵရာထဲသို႔ ျမတ္စြာဘုရားၾကြလာေတာ္မူရာ သမုဒၵရာအလယ္ခ်က္သို႔ေရာက္လွ်င္ ေသာင္ျပင္အလယ္တြင္
ျမဴးတူးေနေသာ ေရႊဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္ကို ျမတ္စြာဘုရား လွမ္း၍ ျမင္ရ၏။ ထုိခဏႏႈိက္ ျမတ္စြာဘုရားျပဳံး
ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ဤသို႔ဗ်ာဒိတ္ ၾကားေတာ္မူ၏''
''အုိအခ်င္းတုိ႔၊ မုတၱမေတာင္ထိပ္တြင္ ငါေနေတာ္မူစဥ္အခါ မဟာယကၡေလးဦးႏွင့္နတ္သားတဦး၊ နတ္သမီးတဦး၊ အသုမၼဏေဂါပါလတုိ႔ကို ေနာင္အေနာက္ဘက္ေဒသတြင္ ၿမိဳ႕ႀကီးတခု ျဖစ္ၿပီးလွ်င္ ျမင့္ျမတ္ေသာ မင္းအျဖစ္ကို ခ်င္းတုိ႔ ျဖစ္ရမည္ဟု ေရွးက ငါဗ်ာဒိတ္ၾကား၍ ထားေတာ္မူသည္ကား အျခားမဟုတ္၊ ထုိဟသၤာဖုိမ ျမဴးတူးေနေသာ ေသာင္ျပင္ႀကီးအလယ္ႏႈိက္သာလွ်င္
ေနာင္ ရာဇဌာနီမင္းေနျပည္ႀကီးတခု ျဖစ္ၿပီးလွ်င္ ခ်င္းအတုိ႔အေပါင္း ေနရမည့္ေဒသျဖစ္သည္။ ထုိတြင္ ဟသၤာေနျခင္းေၾကာင္ ထုိျပည္ကို ဟံသာဝတီျပည္အမည္ခံရမည္ဟု ဤကဲ့သို႔ ဥေဒၵသစကားျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရား မိန္႔ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ဆိတ္ဆိတ္ေနေတာ္မူေလ၏။
ထုိေနာက္ ''အုိအခ်င္းတုိ႔၊ ဤေဒသကား ေနာင္ သာသနာတည္ရာဌာနႀကီးတခု ျဖစ္လိမ့္မည္၊ ထုိဌာနသို႔ ငါတုိ႔သက္ဆင္းၿပီးလွ်င္ လွည့္ပတ္၍ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ထားမည္''ဟု ျမတ္စြာဘုရား မိန္႔ေတာ္မူၿပီးလွ်င္ ရဟႏၲာအေပါင္းႏွင့္တကြ ထုိေရႊဟသၤာႏွစ္ေကာင္ေနရာ ေသာင္ျပင္သို႔သက္ဆင္းေတာ္မူ၍
ျမတ္စြာဘုရား နင္းေတာ္မူ၏။
ဤဌာနတြင္ ေနေသာ ေရႊဟသၤာႏွစ္ေကာင္ကို ျမတ္စြာဘုရားျမင္သျဖင့္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤဌာနကို ဗ်ာဒိ္တထားရပါသနည္း။ ဤဟသၤာကား တပါးေသာ ဟသၤာတုိ႔ထက္ အံ့ဖြယ္သရဲ ထူးကဲသျဖင့္ ဤေရႊဟသၤာဖုိမကို ပမာဏ၊ ေအာက္ခ်င္းပ်ဳိခန္႔ ပမာဏရွိ၏။ ကုိယ္အဆင္းကား ေရႊျပားကိုအုပ္ထားဘိသကဲ့သို႔ အဆင္းရွိ၏။ အေမာက္ကား ပတၱျမားသရဖူးကို တင္ထားဘိသကဲ့သို႔ရွိ၏။ ထုိမွလည္း အရပ္တပါးသုိ႔ လွည့္ပတ္၍မသြား၊ နံနက္ကာလ အခ်ိန္တန္လွ်င္ မိမိေနရာမွ ပ်ံလာၿပီးလွ်င္ ဤေသာင္ျပင္ႏႈိက္သာလွ်င္ ေနေလ၏။ ညခ်မ္းအခါ တန္လွ်င္လည္း ထုိမွအေနာက္ေျမာက္ေထာင့္ အရပ္တြင္ ၾကာမ်ဳိးငါးပါးျပည့္စုံစြာေသာ ေရကန္တခုရွိေသာ သရဝတီျဂဟမည္ေသာ ေတာင္ထိပ္သိ႔ုျပန္၍ ေနသလွ်င္တည္း။ ထုိ႔ျပင္ ျပဒါးရွင္တလုံးကို ထုိဟသၤာမ်ဳိထားသျဖင့္ အၾကင္ေဒသတခုသို႔ အကယ္၍ ထုိဟသၤာလွည့္ပတ္သြားေရာက္ခဲ့အံ့
ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိေဒသတြင္ ဤကဲ့သို႔ အံ့ဖြယ္သရဲ ထူးကဲေသာ ဟသၤာလွည့္ပတ္၍ ေနလာျခင္းေၾကာင့္ ေနာင္ ဤေသာင္ထြန္းၿပီးလွ်င္ ရာဇဌာနီမင္းေနျပည္ ျဖစ္မည့္အခ်င္းအရာကို
ျမတ္စြာဘုရားျမင္ေတာ္မူသျဖင့္ ဤေဒသတြင္ ဟံသာဝတီျပည္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟူေသာ ဗ်ာဒိတ္စကားကိုျမတ္စြာဘုရား ၾကားေတာ္မူသတည္း။
(အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာမွာ ဥပၸႏၷမြန္ရာဇဝင္ႀကီး၊ စာမ်က္ႏွာ ၆၈၊ စာေၾကာင္း ၃-မွစေသာအပိုဒ္မွစ၍ စာမ်က္ႏွာ ၆၉၊ ပဌမစာပုိဒ္အဆုံးထိ မြန္ဘာသာမွ ျမန္မာဘာသာျပန္ဆုိခ်က္ ျဖစ္သည္။)
တျခားတေနရာ စာမ်က္ႏွာ ၈၁-၌လည္း ဟသၤာႏွစ္ေကာင္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ပါရွိျပန္သည္ကား ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္ေလသည္။ အေၾကာင္းအရာစကားဆက္ကို သိေစလို၍လည္းေကာင္း၊ ဤမြန္ရာဇဝင္မွာလည္း ရွာေဖြအလြယ္တကူ ရရွိႏုိင္ေသာစာေပမဟုတ္၍လည္းေကာင
''ထုိသုဒႆန ျမင္သိတေတာင္အနီး ေသာင္တြင္
ျမတ္စြာဘုရားတည္ေနေတာ္မူေသာအခါ ဟံသာဝတီျပည္ျဖစ္မည့္အခ်င္းအရာကိ
ေတာင္းပန္ေလွ်ာက္ထားသည့္စကားတြင
ဗ်ာဒိတ္စကား၏ပတိနိေဒၵသအားျဖင့္က
''ထိုေရအနက္ တဆယ့္သုံးလံ ျဖစ္ရွိသည္တြင္ ဝိဒ်ာနဂရံျပည္မသုဝဏၰဘုမ္ျပည္သို
ဤတြင္ မြန္ရာဇဝင္ႀကီးႏႈိက္ဆက္လက္၍ ပါ႑ဳရာမွာေယန္မင္းက ထုိေရႊဟသၤာႏွစ္ေကာင္နားေနေသာ
ေသာင္ေနရာတြင္ ေနာင္အခါရာဇဌာနီႀကီးျဖစ္မည္ကို သိ၍ အမွတ္အသားအျဖစ္ ေက်ာက္တုိင္ခ်၍ ပိုင္ဆုိင္ေၾကာင္းျပဳလုပ္ထားေၾက
ပဲခူးၿမိဳ႕၊ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီႀကီး အေရွ႕ဘက္ရွိ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီ၏ဟသၤာကုန္း တန္ေဆာင္းႀကီးပုံ။
ဤတြင္ ဟံသာဝတီတည္မည့္ေနရာတြင္
ေရႊဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္သည္ ေသာင္ျပင္ေပၚတြင္ နားေနသည္ဟုပင္ ေဖၚျပထားေလသည္ကိုထင္ရွားေစရန္ မြန္ရာဇဝင္ႀကီးအဆုိအမိန္႔ကို ကိုးကားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အျခားေသာ မြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားေသာရာဇဝင္မ်ား၊ ဘုရားသမုိင္းမ်ားႏွင့္ပ်ဳိ႕ကဗ်ာ
ေရွးစာမ်ားတြင္လည္း မပါရွိေပ။ ၁၂၇၉-ခုႏွစ္တြင္ ဆရာႀကီးဦးလူကေလး ေရးသားေသာမြန္ရာဇဝင္ေရႊေမာ္ေဓာသ
''ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ရဟႏၲာငါးရာျခံရံလ်က္
ေကာင္းကင္ခရီးျဖင့္ ၾကြေတာ္မူရာ ဟံသာပဗၺတသုဒႆနပဗၺတကုန္း ေပၚထြန္းမည့္အရပ္ကို
ေရာက္ေတာ္မူ၍ သုဒႆနကုန္းျဖစ္ေပၚမည့္ပင္လယ္ေရ
ေတာင္ပံႏွစ္ဘက္ စုံယွက္ျဖန္႔မိုးရွိခုိးပူေဇာ္ၾ
အထက္ပါအတုိင္း ေဖၚျပခဲ့ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားတြင္လည္း ဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္၏အေနအထားသည္ ဆရာႀကီးဦးဖူး၏အခ်ဳိ႕သူေဟာင္းတု
မွ အဘယ္ေၾကာင့္ ''ေနာက္မ်ားမၾကာမီ လက္ဝါးတအုပ္ခန္႔ သဲခုံေပၚလာရာ ေကာင္းကင္က ေရႊဟသၤာဖိုမတုိ႔သည္ ပ်ံလာ၍ ႏွစ္ေကာင္နားစရာမရျခင္းေၾကာင့္ တေကာင္၏ေက်ာေပၚမွ တေကာင္ဆင့္၍ နားရ၏''ဟူေသာစကားသည္ ေပၚေပါက္လာေလသနည္းဟု
ေတြးေတာဆင္ျခင္ဘြယ္ရွိပါသည္။ မူလမြန္စာေဟာင္းတုိ႔တြင္ ေရႊဟသၤာႏွစ္ေကာင္ကို
ေဖၚျပေသာ ေနရာတုိင္းတြင္ (ဓုိင္ထဝ္ဓါ)ဟူေသာ စကားကုိသုံးထားသည္။ ဓုိင္=ဟသၤာ၊ ထဝ္=ေရႊ၊ ဓါ=ႏွစ္။ ဤတြင္ ဤစကားကုိ ဘာသာျပန္ဖတ္ရႈရာတြင္ မြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးထားေသာ 'ထဝ္'ဟူေသာစကားမွ ဝ-သတ္သည္ ပ-သတ္ကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေန၍ ထပ္-ဟုယူဆၿပီး မြန္ဘာသာႏႈိက္ ထပ္-ကို အနက္မရ၍ ျမန္မာဘာသာ ထပ္(ထပ္ဆင့္သည္၊ ထပ္သည္) ဟူ၍ စကားကိုဆြဲယူ၍ ဟသၤာဖုိမထပ္၍ နားေၾကာင္း စိတ္ကူးေပၚေပါက္ၾကံဆခဲ့ေလသလားဟု
ဟသၤာဖိုမႏွစ္ေကာင္သည္ တေကာင္ေပၚတေကာင္ ထပ္ဆင့္၍ နားေနေၾကာင္း မည္သည့္မြန္စာေဟာင္း၊ ျမန္မာစာေဟာင္းတုိ႔တြင္မွ မရွိေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းတင္ျပၿပီးေနာက္ သိပၸံနည္းက်က်ျဖင့္ အမွန္သဘာဝကို အက်ဥ္းတင္ျပ၍ ဟသၤာႏွစ္ေကာင္ ထပ္ဆင့္နားေနရသည္ဟူေသာစကားကို ပယ္ပါဦးအံ့။
အုိ စာဖတ္သူ အေဆြ...ဟသၤာငွက္သည္ မည္ကဲ့သို႔ေသာငွက္အမ်ဳိးအစား ျဖစ္ပါသနည္း။ ဟသၤာငွက္သည္ ဝမ္းဘဲအမ်ဳိးအစားတြင္ပါေသာ ေရငွက္ျဖစ္ပါသည္။ ဟံသဟူေသာပါဠိမွ ျမန္မာစကား ဟသၤာျဖစ္လာေသာငွက္ကို ေရွးနိႆယေဟာင္းမ်ားတြင္ ဝမ္းဘဲဟု ျပန္ဆုိပါသည္။ပုဂံေခတ္က ေရးသားထားေသာ ကမၸည္းမင္စာမ်ားတြင္ ဟံသကုိ ဝံပယ္ဟု ျပန္ဆုိထားပါသည္။ ယခုဝမ္းဘဲမ်ဳိးတြင္ပါဝင္ေသာ ေရႏႈိက္က်က္စားေသာအၾကင္ဟသၤာငွက္
ဟသၤာငွက္တုိ႔သည္ ေရႏႈိက္က်က္စားေသာေရငွက္
ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊
ျမစ္ေခ်ာင္းပင္လယ္တုိ႔တြင္ သဲေသာင္ေပၚထြန္းရာတြင္ သဲမ်ား ေရစီးျဖင့္ သယ္ေဆာင္သျဖင့္ ေအာက္မွ တျဖည္းျဖည္းပို႔၍ပုိ႔၍ တက္လာၿပီး လက္တဝါးခန္႔သာမက အျပန္႔လုိက္ေပၚထြန္းလာဟန္ျမစ္ေခ
ပင္လယ္တုိ႔ႏႈိက္ ေသာင္ထြန္းေသာ သဘာဝကိုလည္းေကာင္း ႏွလုံးသြင္းၾက၍ ဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္ တေကာင္ေပၚတေကာင္ဆင့္၍နားရသည္ဟူေ
ရွိအျမင္အားျဖင့္လည္း ဤဟသၤာႏွစ္ေကာင္၏အေနအထားကုိ ရွင္းျပသူ လုိအပ္ေနေသာ အသြင္မ်ဳိးျဖစ္ေနသျဖင့္လည္းေကာင
ဟသၤာဖိုမႏွင့္ပတ္သက္၍ ဟသၤာကုန္းေခၚေနရာမွာလည္း ဟံသာဝတီသမုိင္းဝင္ အေရးႀကီးေသာေနရာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေနာင္လာေနာက္သားတုိ႔၏
သိမွတ္ဖြယ္
အေရွ႕ဘက္္ေစာင္းတန္းမွဆက္၍ ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီး၏ၿမိဳ႕ရိုးေဟာင္းႏွင့္က်ဳံးေဟာင္းကို သံေစာင္းတန္းျဖတ္ၿပီးေနာက္ အေရွ႕ဘက္တြင္ရွိေသာ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီႀကီးၾကပ္၍ ၁၂၈၄-ခုမွ ၁၂၈၆-ခုႏွစ္အတြင္း တည္ေဆာက္ေသာ သံတန္ေဆာင္းေတာ္ႀကီးရွိရာ ကုန္းျမင့္သည္ ဟသၤာကုန္းဟု ယခုေခတ္ လူတုိ႔ သိမွတ္ထားၾကေလသည္။
ထုိရေသ့ႀကီး၏ဟသၤာကုန္းသံတန္ေဆာင္း
ေစတီငယ္တဆူရွိေလသ
ကမၸည္းစာတ
ျမတ္စြာဘုရားသခင္ သာသနာေတာ္ ၂၄၆၈-ခုႏွစ္၊ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၂၈၆-ခုႏွစ္ တန္ခူးလျပည့္ ေသာၾကာေန႔ မႏၲေလးေတာင္ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီ၊ ဟံသာဝတီၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား၊ ျပည္သူျပည္သား၊ ရဟန္းရွင္လူအမ်ားတုိ႔ သုဝဏၰဟံသာပဗၺတႏႈိက္ လူနတ္ျဗဟၼာသတၱဝါတုိ႔ ပူေဇာ္ရန္အက်ဳိးအလုိ႔ငွာ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ဓာတ္ေတာ္ေမြေတာ္အစစ္တုိ႔ကို ေရႊသပိတ္၊ ေရႊေစတီ၊
ေငြေစတီ၊ ေၾကးေစတီ၊ ေက်ာက္ေစတီအတြင္းသို႔ ေကာင္းစြာ သြင္းႏွံဌာပနာ၍ အုတ္ေက်ာက္အဂၤေတတုိ႔ျဖင့္ ဟံသာဝတီစံ ေရွးမင္းေကာင္းမင္းျမတ္တုိ႔ ျပဳစုေတာ္မူခဲ့ေသာ ဤသုဝဏၰဟံသာေစတီေတာ္တန္ခုိးႀကီးေ
အထက္ပါ ကမၸည္းေက်ာက္စာမွာ ၁၉၃၈-ခုႏွစ္အတြင္း ဤစာေရးသူ ဤဌာနသို႔ ေရာက္စဥ္က ႏွစ္ေကာင္ထပ္ ဟသၤာရုပ္မ်ားရွိေသာအုတ္ခုံ၏ေတာင
ဤအတုိင္းဆုိပါက ဤသံတန္ေဆာင္းေတာ္ႀကီးအတြင္းမွ ဤေစတီငယ္သည္ သုဝဏၰဟံသာေစတီျဖစ္၍ ေရွးေဟာင္းေစတီကုိ ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီ ႀကီးမွဴး၍ျပင္ဆင္ထားေသာ ေစတီဟု ဆုိလုိရင္းျဖစ္ပါသည္။ ထုိသို႔ျဖစ္ပါက ဤေစတီငယ္ကေလးသည္ပင္ ဟံသာဝတီသမုိင္းအတြက္ အေရးပါလွေသာ သမုိင္းဝင္ေစတီဟုယူဆရမည္ကဲ့သို႔
မွ အေထာက္အထား ရွာေဖြၾကည့္ၾကရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ဟသၤာဖုိမႏွစ္ေကာင္ နားေနေသာ သဲေသာင္ေနရာသည္ ေနာင္အခါ ကြၽန္းေပၚလာခဲ့၍ ထုိေနရာသည္ ဟသၤာကုန္းျဖစ္သည္ဟု ေရွးစာမ်ားတြင္ ပါရွိေလသည္။ ထုိေနရာ၏တည္ေနရာကိုမူ စာေဟာင္းေပေဟာင္းမ်ားတြင္ ဤသို႔ ျပဆုိထားသည္။
(၁) ၁၁၄၈-ခုႏွစ္ေရး၊ ပဲခူးရာဇဝင္ႏွင့္ေရႊေမာ္ေဓာဘုရာ
သာျပည္ႀကီးျဖစ္လတၱံ႕)ဟု ပါရိွသည္။
(၂) ၁၁၅၂-ခုႏွစ္ေရး၊ ဆရာေမာင္ထပ္၏ေရႊေမာ္ေဓာသမုိင္းတ
(၃) ၁၁၈၇-ခုႏွစ္ေရး၊ လိက္သမိင္အသးေရာင္၊ အသားမင္းသားအေၾကာင္း မြန္ဘာသာကဗ်ာႏွင့္၁၁၉၄-ခုႏွစ္ေရ
(၄) ၁၂၅၇-ခုႏွစ္ေရး၊ ဆရာႀကီးဦးဖူး၏ေရႊေမာ္ေဓာရာဇဝင္
(ဟံသာပဗၺတ၏အေနာက္၌သုဒႆနေတာင္သည္ရွိေလ၏)
ဟုေဖၚျပသည္
(၅)၁၂၇၉ခုႏွစ္ေရးဦးထြန္းေအာင္၏
ေတာင္ရွိရာအရပ္၌ဟံသာဝတီျပည္ႀကီးကိုတည္၍)ဟုေဖၚျပသည္။
(၆) ၁၂၇၉-ခုႏွစ္ေရး၊ ဦးလူကေလး၏မြန္ရာဇဝင္ ေရႊေမာ္ေဓာသမုိင္းတြင္
(သုဒႆနကုန
ဟံသာပဗၺတကုန္းျဖစ္မည့္
ကြၽန္းငယ္)ဟုေဖၚျပသည္။အထက္ပါ အဆုိအမိန္႔မ်ားအရ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီေတာ္ႀကီး တည္ရာ သုဒႆနကုန္း၏အေရွ႕ဘက္ဟုလည္းေကာင္
ေစတီႀကီးေျမာက္ဘက္တြင္ကား ေျပာပေလာက္ေအာင္ ကုန္း
မရွိ၍ အေရွ႕ဘက္အရပ္ကုိသာ ယူဆရမည္ျဖစ္ေလသည္။ဤတြင္ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီႀကီး အေရွ႕ဘက္တြင္ ဦးခႏၲီ၏သံတန္ေဆာင္းႀကီးရွိရာ ကုန္းႏွင့္¤င္းေျမာက္ဘက္ေစတီေတာ
ဤကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ဟသၤာကုန္းေက်ာင္းေဟာင္းတြင္ ၁၉၃၈-ခုႏွစ္က သက္ေတာ္ရွစ္ဆယ္ေလးႏွစ္ရွိၿပီျဖစ
ဟသၤာကုန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ အေထာက္အထားတခုမွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္ပါသည္။
ရာဇဗာဟုအမည္ရွိေသာ ဟံသာဝတီစာဆုိေတာ္သည္ မင္းရဲေက်ာ္စြာစုန္ ဧခ်င္းကို စပ္ဆိုခဲ့ရာ သုဝဏၰဘူမိခ်ီအပုိဒ္တြင္ ''သုဝဏၰဘူမိ၊ တြင္မည္ရိွသား၊ သီရိရတန၊ ၾသဘာသျဖင့္၊ သက်သုံးလူ၊ သဗၺညဴလွ်င္၊ ေပါင္းစုမကြာ၊ ရံငါးရာျဖင့္၊ ဟသၤာအစစ္၊ ဤတြင္ျဖစ္ဟု၊ ရွင္ခ်စ္ဘုရား၊ဗ်ာဒိတ္အားျဖင့္၊
အထက္ပါ ဧခ်င္းအျပင္ မဟာဥပရာဇာဧခ်င္းဆရာကလည္း ''သဒၶာၾ<ြကားလ်က္၊ ဘုရားျမတ္စြာ၊ ေရွးသံသာက၊ ဟသၤာအစစ္၊ ျဖစ္ခဲ့ဘူးသား၊ ေက်းဇူးခုိင္းခုိင္း၊ တုိင္းရာမည၊ ဟံသာဝတီ၊ ေက်ာ္ညီမည္သာ၊ ျပည္ျမတ္စြာ၌''ဟူ၍ ထည့္သြင္းစပ္ဆုိေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဟံသာဝတီျပည္ေနရာသည္ ဘုရားအေလာင္း ဟသၤာျဖစ္ဖူးသည္ဟူေသာ အမွတ္အသားလည္းရွိေၾကာင္း မွတ္သားဖြယ္ ျဖစ္ေလသည္။
ထုိမင္းရဲေက်ာ္စြာစုန္ ဧခ်င္းအရ ဘုရင့္ေနာင္မင္းႀကီးသည္ ဟသၤာကုန္းတြင္ရွိေသာ ပုညရတနာေစတီကို ေရႊမြမ္း၍ သံဃိကလွဴဒါန္းဒါနမ်ားျပဳ၍ ကမၸည္းေက်ာက္စာ ေရးထုိးခဲ့ေၾကာင္း သိရေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဟသၤာကုန္းေပၚတြင္ ပုညရတနာမည္ေသာေစတီရွိေၾကာင္း သိရေလသည္။
ပဲခူးတဝိုက္တြင္ မုိးအရြာမ်ားျခင္း၊ ေျမငလ်င္ မၾကာခဏတုန္လႈပ္ျခင္းစသည့္ေဘးတုိ
ဟသၤာကုန္းေက်ာင္းေဟာင္း ကုန္းပတ္လည္တြင္ ဂဝံေက်ာင္းအုတ္၊ ေျမအုတ္ေဟာင္းမ်ားစြာ ရွိေသး၍ ေရွးေဟာင္းဌာနတခုျဖစ္ေၾကာင္းထင္
ဤဟသၤာကုန္းေက်ာင္းေဟာင္းႏွင့္ မနီးမေဝး ဘုရင့္ေနာင္ၿမိဳ႕အေရွ႕ျပင္ ဗညားဦးၿမိဳ႕ေဟာင္းအတြင္း ေဇယ်ဝတီေက်ာင္းေဟာင္း၊
ယခုအေခၚ ေဇာတိကာရုံေက်ာင္းဝင္း အေရွ႕ပိုင္းတြင္ ကုလားကို အသားမင္းသား ေကာဇာ(၅၂၆-၅၄၃)အတြင္း ေအာင္ျမင္ရာ ေအာင္ေျမတြင္ရာဇာဓိရာဇ္မင္း၏ေအာ
ေသာအခါ ဟံသာဝတီမည္ေသာျပည္ႀကီးျဖစ္လိမ့္
ဤေနရာသည္ ဟသၤာကုန္းဟူေသာအမည္ျဖင့္ ေနာင္အခါ ထင္ရွားလာခဲ့ၿပီးေနာက္ ထုိဟသၤာကုန္းကိုၿမိဳ႕တြင္းသို႔သ
ယခုအခါတြင္ ဟသၤာကုန္းေက်ာင္းေဟာင္း တည္ရွိေသာ ကုန္းႏွင့္ရေသ့ႀကီးဦးခႏၲီ၏သံတန
အခါ ဟသၤာကုန္းသည္ မည္သည့္ကုန္းျဖစ္ေလသနည္းဟူေသာ အခ်က္ကိုမူ ေျပာဆုိရန္မွာ မည္သုိ႔မွ် အေၾကာင္းထူးမည္မဟုတ္ေပ။ အသစ္သစ္တုိ႔ ျဖစ္သည္ရွိေသာ္ အေဟာင္းအေဟာင္းတုိ႔သည္ ပ်က္စီးတိမ္ေကာ ကြယ္ေပ်ာက္ျခင္းသို႔ ေရာက္ၾကစၿမဲ ေရာက္ရစၿမဲျဖစ္ေပသည္။ မူလဟသၤာကုန္းေပၚရွိ သုဝဏၰဟံသာေစတီသည္ ဘုရင့္ေနာင္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ ေရာက္ေသာအခါ ပုညရတနာေစတီဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ထင္ရွားခဲ့ပါေသာ္လည္း တစတစ္ သခၤါရနယ္အတြင္းတြင္ ယုိယြင္းလာခဲ့ၿပီ၊ ပ်က္စီးလာခဲ့ၿပီ၊ ၿပိဳပ်က္သြားခဲ့ၿပီ။ ထုိေနာက္ ေစတီငုတ္တုိဘဝျဖင့္ပင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁ဝဝ-ေလာက္က ရွိေပေသးသည္။ ယခုမူကား လုံဝေစတီေဟာင္းအေနျဖင့္ ထုိဟသၤာကုန္းေဟာင္းေပၚမွ ေပ်ာက္ကြယ္၍သြားခဲ့ၿပီျဖစ္ေလသည္
ဖုိမအရုပ္၊ ဟသၤာကုန္းေဟာင္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ထင္ျမင္ခ်က္တုိ႔ကို အဆုံးသတ္လုိက္ပါသတည္း။
၂ဝ-၁၂-၈၂
အကိုးအကားမ်ား
၁။ ဥပၸႏၷဟံသာဝတီ ရာဇဝံသကထာ(၁၁၉၃-ခုေရး၊ မြန္ဘာသာရာဇဝင္ႀကီး)
၂။ လိက္လသမိင္အသးေရာင္(၁၁၈၇-ခုေရး၊
၃။ မြန္ရာဇဝင္(မုတၱမဆရာေတာ္)
၄။ မင္းရဲေက်ာ္စြာစုန္ဧခ်င္း(စာဆုိ
၅။ ပဲခူးရာဇဝင္ႏွင့္ေရႊေမာ္ေဓာဘုရာ
၆။ ေရႊေမာ္ေဓာသမုိင္း(ေမာင္ထပ္ ၁၁၅၂-ခုေရး၊ ေပမူ) ၇။ ေရႊေမာ္ေဓာရာဇဝင္သမုိင္း(၁၂၅၇-ခ
၈။ ေရႊေမာ္ေဓာသမုိင္းသစ္(၁၂၇၉-ခု၊ ဦးထြန္းေအာင္) ၉။ ေရႊေမာ္ေဓာသမုိင္း မြန္ရာဇဝင္(၁၂၇၉-ခု၊ ဦးလူကေလး) ၁ဝ။ ေရႊဟသၤာေစတီသမုိင္း (၁၂၉၃-ခု၊ ယင္းခဲဦးေမာင္ေမာင္)
၁၁။ ဟံသာဝတီမွတ္တမ္း(ဦးသက္တင္၊ သူရိယမဂၢဇင္း ၁၉၃၈-ခု၊ ေမလႏွင့္ဇြန္လ)
မွတ္ခ်က္။ ။ဥာဏ္လင္းဓမၼစာပေဒသာ(၁ဝ)အုပ္ေျမာ
No comments:
Post a Comment