ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶဘုရား

 

* ေမြးဖြားေတာ္မူျခင္း *
****************
ထိုေခတ္ ထိုအခါက မဇၩိမေဒသတြင္ တိုင္းၾကီး ၁၆တိုင္း ျပည္နယ္ၾကီး ၂၀ ရွိသည့္အနက္ မာဂဓတိုင္း ကပိလဝတ္ျပည္ၾကီး၌ ကမၻာဦးအစ မဟာသမၼတမင္းမွစ၍ လူတို႔ေရတြက္လာေသာ္ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၉၇၈၇ သို႔ေရာက္ေသာအခါ အာကာရ႒မင္းက ႏွစ္ေပါင္း ၁၁၄၉၇၈၅ ခုႏွစ္ကိုျဖိဳ၍ ၂ ခုၾကြင္းထားသည္။

ထို ၂ခုၾကြင္းမွစ၍ ေရတြက္လာျပန္ရာ ပပဝတီ၏ ေျမာက္သားေတာ္ ကုသမင္းၾကီး၏ ခမည္းေတာ္ မဟာကုသမင္း လက္ထက္သို႔ေရာက္ေသာအခါ သကၠရာဇ္ ၁၄၉၃၈၅၆၂ ခုႏွစ္သို႔ တိုင္ခ့ဲေလသည္။ ထိုအခါ မဟာကုသမင္းၾကီးသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၄၉၃၈၅၆၀ ခုႏွစ္ကိုျဖိဳ၍ ၂ခုၾကြင္းထားျပန္သည္။ ယင္း ၂ခုၾကြင္းကို ေရတြက္လာျပန္ရာ သကၠရာဇ္ ၈၆၄၇ သို႔ေရာက္ေသာအခါ ဘုရားေလာင္း သိဒၶတၳမင္းသား၏ ဘိုးေတာ္မ်ားျဖစ္ေသာ သီဟႏုမင္းၾကီးႏွင့္ အဥၥနမင္းၾကီးတို႔တိုင္ပင္၍ ၈၆၄၅ ခုႏွစ္ကိုျဖိဳ၍ အၾကြင္း ၂ခုကိုထားျပန္သည္။ ထိုသကၠရာဇ္ ၂ခုကို မဟာသကၠရာဇ္ ေခၚသည္ ဟုအဆိုရွိသည္။ ယင္း မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ခုႏွစ္ (၆၂၃ဘီစီ အခ်ိဳ႕အဆို ၅၆၃ဘီစီ) ကဆုန္လျပည့္ ေသာၾကာေန႔ ေနထြက္ ၁ဗဟိုအခ်ိန္ သိဟ္လဂ္ျဗိစၦာစန္း ဝိသာခါနကၡတ္ႏွင့္ စန္းယွဥ္ခိုက္၌ ဘုရားေလာင္း သိဒၶတၳမင္းသားကို သုေဒၶါဒနဘုရင္မင္းျမတ္၏ ေတာင္ညာစံမေဟသီ မာယာေဒဝီမိဖုရားမွ ဖြားျမင္ေတာ္မူခ့ဲသည္။ ဖြားျမင္ျပီး ၇ ရက္ေျမာက္၌ မယ္ေတာ္မာယာ နတ္ရြာစံခ့ဲေသာ္လည္း မိေထြးေတာ္ေဂါတမီ၏ သားရင္းတမွ် ျပဳစုယုယမွုကို ခံယူေတာ္မူခ့ဲသည္။ ဖခင္ ဘုရင္သုေဒၶါဒနသည္ သားေတာ္၏ ၾကန္အင္လကၡဏာကို သိရွိရန္ နန္းတြင္းရွိ မင္းဆရာ ျဗဟၼဏ(ပုဏၰား) ၁၀၈ ေယာက္ရွိသည့္အနက္ အေတာ္ဆုံးေဝဒပါရဂူ ပုဏၰား ၈ ေယာက္တို႔အား တြက္ခ်က္ၾကည့္ရွု႕ေစခ့ဲသည္။ ပုဏၰား ၇ ေယာက္က လက္၂ေခ်ာင္းေထာင္၍ ဘုရားေသာ္လည္းေကာင္း က်ြန္းၾကီး ၄ က်ြန္းပိုင္ စၾကဝေတးမင္းေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္မည္ ဟုေဟာခ့ဲေသာ္လည္း အငယ္ဆုံး ေကာ႑ညပုဏၰားကမူ လက္ညွုိးတစ္ေခ်ာင္းသာေထာင္ျပီး ဘုရားသာဧကန္ အစစ္ျဖစ္မည္ ဟု ေဟာကိန္းထုတ္ခ့ဲသည္။ထိုအခါ ငယ္ရြယ္ေသာ ဝပၸ ဘဒၵိယ မဟာနာမ္ အႆဇိ အမည္ရွိ ပုဏၰား ၄ဦးတို႔သည္ ေကာ႑ညႏွင့္အတူ ရေသ့ျပဳ၍ ဘုရားေလာင္းေတာ္ ေတာထြက္မည့္အခ်ိန္ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ခ့ဲၾကသည္။ ။ဤကား မူလပဏၰာသအ႒ကထာႏွင့္ သာရတၳဒီပနီဋီကာ တို႔၏ အဆိုျဖစ္သည္။ အပဒါနံ ဗုဒၶဝံသ ဇာတကအ႒ ကထာမ်ားႏွင့္ ဇိနလကၤာရဋီကာတို႔၌ကား အေလာင္းေတာ္ေတာထြက္ခ်ိန္၌ ေဝဒပါရဂူ ၇ ေယာက္မွာ ကြယ္လြန္သြားၾကျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထိုအခ်ိန္ က်န္ေနေသာ ေကာ႑ညပုဏၰားကသာ အဆိုပါ ပုဏၰား ၇ ေယာက္၏ သား ၇ ေယာက္ထံသြားကာ မိမိႏွင့္အတူ အေလာင္းေတာ္မင္းသား ဧကန္စင္စစ္ ဘုရားျဖစ္မည့္အခ်ိန္ကို ေစာင့္ၾကိဳရန္ တိုက္တြန္းခ့ဲေၾကာင္း သို႔ရာတြင္ ပုဏၰားသား ၇ ေယာက္အနက္ ၄ ေယာက္သာ ေကာ႑ညပုဏၰားႏွင့္ အတူလိုက္၍ ရေသ့ျပဳခ့ဲေၾကာင္း ျပဆိုထားသည္။

*ေတာထြက္ေတာ္မူျခင္း*
******************
အေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားေလးသည္ တစ္ဦးတည္းေသာ နန္းလ်ာျဖစ္၍ ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးအေနျဖင့္ မိမိ၏အရုိက္အရာကို ဆက္ခံေရးအတြက္ အထူးအေလးထား ခံေနရသည့္ အားေလ်ာ္စြာ ေလာကီအာရုံ ကာမဂုဏ္အဖုံဖုံကို အျပည့္စုံဆုံးခံစားလ်က္ ၾကီးျပင္းခ့ဲရသည္။ မင္းၾကီးက သားေတာ္အတြက္ ရမၼ သုဘ သုရမၼ ဟူေသာ နန္းမျပာႆဒ္ ၃ ေဆာင္တြင္ ေႏြ မိုး ေဆာင္း ဥတုေျပာင္းတိုင္း အလဲအလွယ္ ေနထိုင္လ်က္ ဖြားဖက္ေတာ္ ရံေျခြမ်ားႏွင့္ အေပ်ာ္ေမြ႔ဆုံး ျဖစ္ႏုိင္ေရးအတြက္ စီမံဖန္တီးေပးထားခ့ဲသည္။ ၎အျပင္ ေကာ႑ညပုဏၰား ေဟာကိန္းထုတ္ခ့ဲစဥ္က အေလာင္းေတာ္မင္းသားသည္ လူအုိ လူနာ သူေသ ရဟန္း ဟူေသာ နိမိတ္ၾကီး ၄ပါးကိုျမင္၍ ေတာထြက္မည္ ဟု ေဟာခ့ဲသည္ကို အေျချပဳ၍ ဖခင္သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးသည္ အဆိုပါ နိမိတ္ၾကီး ၄ပါးဝင္ လူမ်ားကို အေလာင္းေတာ္မင္းသား မျမင္ႏုိင္ေလာက္ေအာင္လည္း စီမံခ့ဲပါေသးသည္။ တစ္ဖန္ ရန္ဖက္ေဒဝဒဟျပည္မွ အလွထိပ္ေခါင္တင္ ေရႊခင္ဗိမၺာ ယေသာ္ဓရာ သမီးကညာကိုပင္ ၾကိဳးပမ္း ေဆာင္ႏွင္း၍ လက္ထပ္ထိမ္းျမား ေပးထားပါေသးသည္။ သို႔ေသာ္ အေလာင္းေတာ္သည္ သက္ေတာ္ ၂၉ ႏွစ္ရွိေသာ ေန႔တစ္ေန႔တြင္ ဥယ်ာဥ္ကစားထြက္ရာမွ ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးက သားေတာ္မျမင္ႏုိင္ရန္ စီစဥ္ထားခ့ဲေသာ သူအို သူနာ သူေသ ရဟန္း ဟူေသာ နိမိတ္ ၄ပါးကိုမွ ပက္ပင္းျမင္ေတြ႔လ်က္သား ျဖစ္ခ့ဲေလေတာ့သည္။ အေလာင္းေတာ္မင္းသား ေရွ႕နိမိတ္ ၄ မ်ိဳးကိုေတြ႔စဥ္က ေတြ႔ရာအရပ္မွ လွည့္ျပန္ခ့ဲသည္။ မင္းသားသည္ ေပ်ာ္ပါးရန္ ဥယ်ာဥ္ထြက္လာေသာ္လည္း မေပ်ာ္ပါးႏုိင္ေတာ့ဘဲ ျမင္ေတြ႔ခ့ဲရေသာ သူအို သူနာ သူေသ က့ဲသို႔ မိမိလည္း အိုနာေသေဘးမွ မလြတ္ႏုိင္ေရးကို ေမွ်ာ္ေတြးကာ စိတ္လက္မေအးသျဖင့္ မွုိင္ေငးလ်က္သာေနခ့ဲေလသည္။ ၎ေနာက္ ေန႔တစ္ေန႔တြင္ ဥယ်ာဥ္သို႔ ထပ္မံသြားေသာအခါ ရဟန္းနိမိတ္ကို ျမင္၍ ဥယ်ာဥ္အေရာက္သြားခ့ဲသည္။ ျမင္ေတြ႔ခ့ဲရေသာ ရဟန္းက့ဲသို႔ ရဟန္းဝတ္၍ အို နာ ေသ ေဘးမွ လြတ္ရာလြတ္ေၾကာင္း တရားေကာင္းကို ရွာမီွးရန္ ဆႏၵအလင္းေရာင္လည္း တဖြားဖြားျဖစ္ေပၚလာသျဖင့္ ၾကည္လင္မွုကို ျပန္လည္ရရွိခ့ဲသည္။ ထိုအခိုက္ ယေသာ္ဓရာ ဇနီးကလ်ာမွ သားေတာ္တစ္ပါးဖြားျမင္ေၾကာင္း အေထာက္ေတာ္တစ္ေယာက္၏ သံေတာ္ဦးတင္မွုကို ၾကားလိုက္ရေသာအခါ အေလာင္းေတာ္မင္းသားသည္ အျခားဘာမွ်မေျပာႏုိင္ေတာ့ဘဲ မိမိ၏ဆႏၵ အလင္းေရာင္ကို သားေတာ္တည္းဟူေသာ သံေယာဇဥ္ၾကိဳး ရစ္ပတ္ပိတ္ကာလိုက္မွုကို ရည္ရြယ္၍ စန္းေငြယုန္လမင္းကို ရာဟုဖမ္းသက့ဲသို႔ ျဖစ္ရေခ်ျပီတကား။ ဟူ၍သာ ညည္းတြားေျပာလိုက္ႏုိင္ရွာေတာ့သည္။ အေလာင္းေတာ္မင္းသား၏ ညည္းတြားမွုကို အစြဲျပဳ၍ သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးသည္ မိမိေျမးကေလးကို ရာဟုလာ ဟုအမည္ေပးခ့ဲေလသည္။ သို႔ရာတြင္ အေလာင္းေတာ္၏ တရားေကာင္းရွာရန္ ဆႏၵအလင္းေရာင္ကို ရာဟုလာ ဟူေသာ အမိုက္ေမွာင္ကေလးက မဖုံးလႊမ္းႏုိင္ခ့ဲေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အေလာင္းေတာ္သည္ ထိုေန႔ မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ (၅၉၅ဘီစီ)ခုႏွစ္ ဝါဆိုလျပည့္ည သန္းေခါင္ယံအခ်ိန္၌ သားရာဟုလာကို တစ္ေန႔ တိတ္တခိုးၾကည့္ျပီး ဖြားဖက္ေတာ္ အမတ္ေမာင္ဆန္ႏွင့္အတူ က႑ိကျမင္းကိုစီး၍ အေနာမာျမစ္ကမ္းတစ္ဘက္ရွိ ဥရုေဝလေတာသို႔ဝင္၍ ဆံပင္ပယ္ကာ ရဟန္းဝတ္ျပီး တရားေကာင္းရွာေတာ္မူခ့ဲသည္။

*ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူျခင္း*
*****************************
အေလာင္းေတာ္သည္ တရားေကာင္းရရွိေရးအတြက္ အာဠာရႏွင့္ ဥဒကရေသ့တို႔ထံ ပထမသြားေရာက္၍ နည္းခံခ့ဲေလသည္ အာဠာရႏွင့္ ဥဒကရေသ့တို႔ထံမွ ေလာကီစ်ာန္အဆင့္မွ်ကိုသာ ရႏုိင္ျပီး မိမိလိုအပ္ေသာ တရားထူးကို မရရွိႏုိင္ေၾကာင္း သိေတာ္မူ၍ ၎ရေသ့ ၂ပါးထံမွ ဖယ္ခြာခ့ဲသည္။ ၎ေနာက္ အေလာင္းေတာ္သည္ ဆရာမမွီး တစ္ကိုယ္တည္းျဖင့္ ခက္ခဲပင္ပန္းေသာ အက်င့္ကို ပဥၥဝဂၢီ ၅ဦးတို႔၏ ေစာင္မမွု(ဒုကၠရစရိယာ)အက်င့္ကို ၆ႏွစ္ပတ္လုံး အရုိးေပၚ အေရဖုံးေလာက္သည္ထိ မေလွ်ာ့ေသာဇြဲလု႔ံလျဖင့္ အျပင္းအထန္က်င့္ၾကံၾကိဳးကုတ္ အားထုတ္ခ့ဲသည္။ သို႔ရာတြင္ ဤအက်င့္သည္လည္း မိမိကိုယ္ ဆင္းရဲပင္ပန္းမွုကို ျဖစ္ေစရုံမွ်လြဲ၍ တရားထူး ႐ရွိႏုိင္ေသာ နည္းမဟုတ္ေၾကာင္း သိရွိျပန္သျဖင့္ ယင္းက်င့္ၾကံနည္းကိုလည္း လက္လြတ္ခ့ဲျပန္သည္။ ၎ေနာက္ ဆြမ္းခံဝင္၍ မဇၩိမပဋိပဒါနည္းလမ္းျဖင့္ က်င့္ၾကံၾကိဳးကုတ္ အားထုတ္ခ့ဲသည္။ ဆြမ္းကိုျပန္လည္ခံယူသျဖင့္ ပဥၥဝဂၢီ ၅ဦးတို႔က စြန္႔ခြာထြက္သြားၾကေသာအခါ ဆိတ္ျငိမ္မွုကို ပို၍ရရွိခ့ဲသည္။ မဇၩိမပဋိပဒါလမ္းစဥ္ ဟူသည္မွာ ကာမဂုဏ္အာရုံ ခံစားမွု(ကာမသုခလႅိက)ႏွင့္ ကိုယ္ကို ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ေစမွု(အတၱကိလမထ) အစြန္း ၂ဘက္သို႔ မေရာက္ေစဘဲ ယင္းအစြန္းလမ္းစဥ္တို႔၏ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ အက်င့္ျဖစ္သည္။ အေလာင္းေတာ္သည္ ဤသို႔ မဇၩိမပဋိပဒါ(မဂၢင္) လမ္းစဥ္ျဖင့္ ဆက္လက္က်င့္ၾကံ အားထုတ္ေတာ္မူရာ တစ္ေန႔သ၌ သုဇာတာမည္ေသာ သူေ႒းသမီးတစ္ဦးက ရုကၡစိုးထင္၍ လွဴဒါန္းေသာ ဃနာႏုိ႔ဆြမ္းကို ဘုဥ္းေပးေတာ္မူျပီးေနာက္ ေဗာဓိပင္ရွိရာသို႔ ၾကြေတာ္မူရာ လမ္းတြင္ သုဒၶိယမည္ေသာ ျမက္ရိတ္သမား ပုဏၰားလုလင္ လွဴဒါန္းေသာ ျမက္၈ဆုတ္ကိုယူ၍ ေဗာဓိပင္သို႔ ေရာက္ေသာအခါ ပင္အရင္း၌ ၾကဲေတာ္မူလိုက္သည္။ ထိုအခါ ေရႊပလႅင္ေပါက္လာသျဖင့္ ၎ပလႅင္ထက္၌ ထက္ဝယ္ဖြဲ႔ေခြ ထိုင္ေနေတာ္မူလ်က္ တရားထူးမရက မထ ဟု အဓိ႒ာန္ျပဳျပီး ဆက္လက္အားထုတ္ျပန္ရာ ၄ အသေခ်ၤွႏွင့္ ကမၻာ ၁သိန္း ကာလပတ္လုံး ျဖည့္ဆည္းေတာ္မူခ့ဲေသာ ပါရမီ ၁၀ပါး အျပား ၃၀ အဟုန္၏ အက်ိဳးေပးရာ အခိိန္အခါေရာက္၍ ထိုေန႔ သက္ေတာ္ ၃၅ႏွစ္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃(၅၈၉ဘီစီ) ကဆုန္လျပည့္ေန႔ည ပထမယံ၌ ေရွးဘဝမ်ားကို ျပန္လည္ ေအာက္ေမ့ႏုိင္ေသာ ဗုေဗၺနိဝါသာႏုႆတိဥာဏ္။ ဒုတိယယံ၌ နတ္မ်က္စိက့ဲသို႔ ေသးငယ္လွ်ဳိဝွက္ႏွင့္ အေဝးကိုျမင္ႏုိင္စြမ္းေသာ ဒိဗၺစကၡဳဥာဏ္။ ပစၦိမယံ၌ ကာမာသဝ ဘဝါသဝ ဒိ႒ာသဝ အဝိဇၨာသဝ ဟူေသာ အာသဝ ၄ပါး တရားကိုယ္အားျဖင့္ ေလာဘ ဒိ႒ိ ေမာဟ ၃ပါး တရားညစ္မ်ားကုန္ခန္းေသာ အာသဝကၡယဥာဏ္။ ဤသို႔ ပု ဒိ အာ ဟူေသာဝိဇၨာ ၃ပါးကို ရေတာ္မူလ်က္ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူခ့ဲသည္။

*ပါရမီ ၁၀ပါး အျပား၃၀*
*******************
ဗုဒၶေလာင္းလ်ာမ်ားသည္ အလုံးစုံကို သိျမင္ႏုိင္ေသာ သဗၺညု ဘုရားျဖစ္ႏုိင္ရန္ ပါရမီ ၁၀ပါး အျပား၃၀ကို ဘဝေပါင္းမ်ားစြာ ျဖည့္ဆည္းေတာ္မူၾကေလသည္။ ပါရမီ၁၀ပါးကား။ (1)ဒါန= လွဴဒါန္းေပးကမ္း စြန္႔ၾကဲမွု။(2) သီလ= ၾကီးသူကို ရုိေသျခင္း စေသာ စာရိတၱသီလ ေစာင့္ထိန္းရန္ သတ္မွတ္ထားေသာ ၅ပါး ၈ပါး စေသာ သီလမ်ားကို ေစာင့္ထိန္းျခင္း ဟူေသာ ဝါရိတၱသီလ ၂မ်ိဳးကို ျပဳက်င့္မွု။(3) နိကၡမ= ေတာထြက္မွု မေကာင္းမွု ဟူသမွ် ေရွာင္ၾကဥ္မွု။(4) ပညာ= ပညာအသိဥာဏ္ ဗဟုသုတျဖင့္ အမ်ားအက်ိဳး သယ္ပိုးမွု ပညာသင္ျပမွု။(5) ဝီရိယ= ထၾကြႏုိးၾကား ၾကဳိးစားမွု။(6) ခႏၱီ= သည္းခံမွု။(7) သစၥာ= မွန္ကန္စြာ ေျပာဆို လုပ္ကိုင္ ၾကံစည္မွု။(8) အဓိ႒ာန္= စိတ္ဓာတ္ခိုင္ျမဲရန္ ေဆာက္တည္မွု။

(9) ေမတၱာ= ေမတၱာတရားပြားမ်ားမွု။(10) ဥေပကၡာ= မွ်တစြာက်င့္မွု လ်စ္လ်ဴရွုမွု။ ပါရမီ ၁၀မ်ိဳးကို(1) ရုိးရုိးသာမန္ က်င့္ၾကံျဖည့္စီးမွုအျဖစ္ ၁၀မ်ိဳး။(2) ေျခ လက္အဂၤါ အနစ္နာ ခံျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ က်င့္ၾကံျဖည့္ဆည္းမွုအျဖစ္ ၁၀မ်ိဳး။ ဥပမာ ဒါနအရာ၌ အလွဴခံသူရွိက မိမိ၏ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းကိုပင္ ေပးလွဴျခင္း က်န္သီလစေသာ ၉မ်ိဳးကိုလည္း ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ျဖတ္ယူျဖစ္ေစ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ား ပ်က္စီးယိုယြင္းသြားပါေစ က်င့္ၾကံမွုကို မပ်က္စီးေစျခင္းမ်ိဳး။(3) အသက္ကိုစြန္႔ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျဖည့္ဆည္းက်င့္ၾကံျခင္း အျဖစ္၁၀မ်ိဳး ။ဥပမာ ဒါနအရာ၌ အလွဴခံသူရွိက မိမိအသက္ကိုလွဴျခင္း က်န္သီလစေသာ ၉မ်ိဳးကို အသက္ပင္ ေသပါေစ က်င့္ၾကံမွုကို မပ်က္စီးေစျခင္းမ်ိဳး။ ေဖာ္ျပပါ ၁၀မ်ိဳး ၃လီ စုစုေပါင္း ၃၀ျဖစ္သည္။ ယင္းပါရမီ ၁၀ပါး အျပား၃၀ကို ဗုဒၶက့ဲသို႔ ျဖည့္က်င့္ႏုိင္ပါမူ မည္သူမဆို ဗုဒၶက့ဲသို႔ သဗၺညူဘုရား ျဖစ္ႏုိင္သည္။

*သတၱသတၱာဟ စံေတာ္မူျခင္း*
***********************
ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူျပီးေနာက္ ယင္းဘုရားျဖစ္ရာ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရႊပလႅင္၌ ဖလသမာပတ္ဝင္စားလ်က္ ၇ ရက္စံေတာ္မူသည္။ ၎ကို ပထမ ပလႅကၤသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ ၎ေနာက္ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရႊပလႅင္၏ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္ မနီးမေဝးေသာ အရပ္၌ ရပ္ေတာ္မူလ်က္ ပလႅင္ကို ၇ရက္ပတ္လုံး မ်က္ေတာင္မခတ္ဘဲ ၾကည့္ရွု႕လ်က္ စံေနေတာ္မူသည္။ ၎ကို ဒုတိယ အနိမိသသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ တစ္ဖန္ ပလႅင္ႏွင့္ အနိမိသဌာနအၾကား၌ အေရွ႕ အေနာက္ ရတနာစၾကၤံကိုဖန္ဆင္း၍ ၇ရက္ပတ္လုံး စၾကၤံၾကြလ်က္ ေနေတာ္မူသည္။ ယင္းကို တတိယ ရတနာစကၤမသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ ၎ေနာက္ မဟာေဗာဓိပင္၏ အေနာက္ေျမာက္အရပ္၌ နတ္တို႔ဖန္ဆင္းထားေသာ ရတနာဃရေခၚ ေရႊအိမ္၌ ၇ရက္စံေတာ္မူသည္။ ယင္းကို စတုတၳ ရတနာဃရသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ ဤရတနာဃရသတၱာ၌ စံေတာ္မူခိုက္ ဓမၼသဂၤဏီ ဝိဘဂၤ ဓာတုကထာ ပုဂၢလပညတ္ ကထာဝတၳဳ ယမိုက္ ပ႒ာန္း ဟူေသာ အဘိဓမၼာ ၇က်မ္းက္ို ဆင္ျခင္ေတာ္မူခ့ဲရာ ပ႒ာန္းက်မ္းကို ဆင္ျခင္ေသာအခါ၌ နီလ(ညုိျပာ) ပီတ(ဝါေရႊ)ေလာဟိတ(နီ)ၾသဒါတ(ျဖဴ)မဥၥိ႒(ေမာင္းနက္) ပဘာႆရ (ျပိဳးျပိဳးျပက္ျပက္တစ္ခဲနက္ေသာ အေရာင္) ဟူေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္ ၆သြယ္တို႔သည္ ကိုယ္ေတာ္မွ ကြန္႔ျမဴး၍ အဆုံးမရွိေသာ အာကာသၾကီးထဲသို႔ ပ်႔ံႏွ႔ံသြားခ့ဲသည္။ ၎ေနာက္ ေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕အရပ္၌ရွိေသာ အဇပါလ ေခၚေသာ ဆိတ္ေက်ာင္းသားတို႔နားခိုရာ ေညာင္ပင္သို႔ၾကြ၍ ၇ရက္ပတ္လုံး တရားေတာ္ကိုဆင္ျခင္၍ အရဟတၱဖိုလ္ခ်မ္းသာကို စံစားေတာ္မူသည္။ ၎ကို ပဥၥမ အဇပါလသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ ၎ေနာက္ မဟာေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ မုစလိႏၵအိုင္ရွိ က်ည္းပင္ရင္း၌ ၇ရက္တိုင္တိုင္ ဖလသမာပတ္ဝင္စားလ်က္ စံေနေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ မိုးေလသည္းထန္သျဖင့္ မုစလိႏၵနဂါးမင္းက ျမတ္စြာဘုရားအား ၇ပတ္ရစ္၍ ပါးပ်ဥ္းျဖင့္ မိုးေလကို အကာကြယ္ေပးခ့ဲသည္။ ၎ကို ဆ႒မ မုစလိႏၵသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။ ၎ေနာက္ ေဗာဓိပင္၏ေတာင္ဘက္ အရပ္၌ရွိေသာ လင္းလြန္းပင္သို႔ၾကြ၍ ဖလသမာပတ္ျဖင့္ ၇ရက္စံေနေတာ္မူသည္။ ထိုအခါ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဥကၠလာပဇနပုဒ္မွ တဖုႆ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ေရာက္ရွိလာျပီး မုန္႔ၾကြက္က်စ္ႏွင့္ ပ်ားဆုပ္မုန္႔လွဴဒါန္းျခင္းကို အလွဴခံေတာ္မူသည္။ ၎ေနာက္ လူတို႔တြင္ ပထမဦးဆုံး ေဒြဝါစိက သရဏဂုံ တည္သူမ်ားအျဖစ္ ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစၦာမိ။ ဓမၼံ သရဏံ ဂစၦာမိ။ ဟူေသာ သရဏဂုံ ၂ပါးကို ခ်ီးျမွင့္ေတာ္မူသည့္အျပင္ ဆံေတာ္ ၈ဆူကိုလည္း ေပးသနားေတာ္မူခ့ဲသည္။ ၎ကို သတၱမ ရာဇာဃရသတၱာဟ ဟုေခၚသည္။

*တရားေတာ္ကို ေဟာေတာ္မူျခင္းႏွင့္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူျခင္း*
**********************************************
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ သတၱသတၱာဟျဖင့္ ၄၉ရက္တိုင္တိုင္ စံေနေတာ္မူျပီးေနာက္ မိမိရရွိ သိျမင္ေတာ္မူထားေသာ တရားေတာ္ကို ပထမဦးဆုံးအျဖစ္ ေဟာၾကားရန္အတြက္ တရားနာပုဂၢဳိလ္မ်ားအား ၾကည့္ရွု႕ဆင္ျခင္ ရေတာ္မူေသာအခါ မိမိဆရာျဖစ္ခ့ဲဖူးေသာ အာဠာရႏွင့္ ဥဒကရေသ့ တို႔အားေရွးဦးစြာ ေဟာၾကားရန္ ဆင္ျခင္ဥာဏ္အျမင္၌ ထင္လာေတာ္မူသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းရေသ့ ၂ပါးမွာ မၾကာမီကမွ ကြယ္လြန္ခ့ဲေၾကာင္း ထပ္မံသိရွိေတာ္မူေသာအခါ ဒုကၠရစရိယာအက်င့္ က်င့္စဥ္က လုပ္ေက်ြးသမွု ျပဳခ့ဲၾကေသာ ပဥၥဝဂၢီ ၅ဦးတို႔အား ေရွးဦးစြာတရားေဟာရန္ ဆင္ျခင္ဥာဏ္အျမင္၌ ထင္ေတာ္မူလာျပန္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ပဥၥဝဂၢီ ၅ဦးရွိရာ မဟာေဗာဓိပင္မွ ၁၈ယူဇနာေဝးေသာ သားသမင္တို႔ကို ေဘးမ့ဲေပးရာ မိဂဒါဝုန္ေတာသို႔ ၾကြေရာက္ေတာ္မူလ်က္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ ဝါဆိုလျပည့္ေန႔ည ေနအဝင္ လအထြက္၌ ပဥၥဝဂၢီ ၅ဦးတို႔အား ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။

 ေဒသနာေတာ္အဆုံး၌

 ေကာ႑ညသည္ အလ်င္ဦးဆုံး ေသာတပန္အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခ့ဲသည္။ ေနာက္ပိုင္း၌ က်န္ ၄ပါးတို႔လည္း တစ္ရက္ ၁ပါးက် ေသာတပန္ျဖစ္ျပီးေနာက္ ၅ရက္ေျမာက္ ဝါဆိုလဆုတ္ ၅ရက္၌ ျမတ္စြာဗုဒၶက အနတၱလကၡဏာသုတ္ကို ထပ္မံေဟာၾကားေတာ္မူေသာအခါ ပဥၥဝဂၢီ ၅ပါးစလုံး ကာမ ဘဝ ဒိ႒ိ အဝိဇၨာ ဟူေသာ အာသေဝါတရား ၄ပါး ကိေလအားျဖင့္ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ မာန ဒိ႒ိ ဝိစိကိစၦာ ထိန ဥဒၶစၥ အဟိရိက အေနာတပၸ ဟူေသာ အပူဓာတ္ ကိေလသာ ၁၀ပါး တို႔ အၾကြင္းမ့ဲ(သမုေစၦဒပဟာန္ျဖင့္) ျပဳတ္၍ ရဟႏၱာအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူခ့ဲသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားထံ ရဟန္းအျဖစ္ကို ခံယူေတာ္မူခ့ဲရာ သာသနာေတာ္၌ ပထမဦးဆုံး သံဃာရတနာ ေပၚလာရေတာ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ထိုအခ်ိမ္မွစ၍ ၄၅ဝါပတ္လုံး သတၱဝါတို႔၏အလို အဇၩာသယစရုိက္ႏွင့္ ေလ်ာ္ေသာ တရားေဒသနာေတာ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေဟာၾကားေတာ္မူျပီးေနာက္ သက္ေတာ္ ၈၀ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔(၅၅၄ဘီစီ) ၌ မလႅာတိုင္း ကုသိနာရုံျပည္တြင္ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူခ့ဲသည္။ ရုပ္ကလာပ္ပူေဇာ္ပြဲ ေတေဇာဓာတ္ပူေဇာ္ပြဲႏွင့္ 

 ေတေဇာဓာတ္ေလာင္က်ြမ္းရာ၌ ၾကြင္းက်န္ရစ္ေသာ ဓာတ္ေတာ္ပူေဇာ္ပြဲမ်ားကို ပူေဇာ္ၾကျပီးေနာက္ ေဒါဏ မည္ေသာ ဆရာပုဏၰားက ၈ ျပည္ေထာင္မင္းတို႔အား ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ကိုးကြယ္ရန္ ညီအမွ်ခြဲေဝေပးခ့ဲသည္။ သို႔ရာတြင္ ရွင္မဟာကႆပမေထရ္ျမတ္က ယင္း၈ျပည္ေထာင္ မင္းမ်ားထံမွ ကိုးကြယ္ရန္ အနည္းငယ္မွ်သာခ်န္၍ က်န္အားလုံးကို တန္ခိုးေတာ္ျဖင့္ သိမ္းယူျပီး အဇာတသတ္မင္းအား တစ္ေနရာတည္း၌ လုံျခဳံစြာ ေျမေအာက္ဌာပနာတိုက္၌ သုိဝွက္ထားေစေတာ္မူခ့ဲသည္။ ေနာင္တြင္ သီရိဓမၼာေသာကမင္းက ဓာတ္ေတာ္အခ်ိဳ႕ကို တူးေဖာ္ရရွိသျဖင့္ ၎ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ေစတီေပါင္း ၈ေသာင္း ၄ေထာင္တြင္ ဌာပနာခ့ဲသည္။

(ဦးစိန္ထြန္း/သုေတသီ) ေရးသားေသာ စာအုပ္မွ ေကာက္ႏႈတ္တင္ျပသည္။