***** ဟိတ္ (၆) ပါးႏွင့္ နိဗၺာန္ဆီသို႔။ *****

 
 ( ေဟတု = ဟိတ္ ) ဟိတ္ေျခာက္ပါးတရားဟူသည္ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ တို႔ျဖစ္၏။ ေရွ႕သံုးပါးက အကုသိုလ္တရားမ်ား ျဖစ္၏။ ေနာက္သံုးပါးက ကုသိုလ္နဲ႔ အဗ်ာကတတရားမ်ား ျဖစ္သည္။


         (ေဟတု=ဟိတ္) ဆိုတာ အျမစ္ကို ဆိုလိုသည္။ သစ္ပင္၏ အျမစ္ကဲ့သို႔ အျမစ္တစ္ေခ်ာင္း
ရွိေသာသစ္ပင္၊ အျမစ္ႏွစ္ေခ်ာင္းရွိေသာသစ္ပင္၊ အျမစ္သံုးေခ်ာင္းရွိေသာသစ္ပင္ စသည္အား
ျဖင့္ ရွိ၏။ ေလာဘမူစိတ္ ျဖစ္လွ်င္- ေလာဘဆိုေသာ အျမစ္တစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေမာဟဆိုေသာ အျမစ္
တစ္ေခ်ာင္းပါသည္။ ဒြိေဟတုကစိတ္၌ အျမစ္ႏွစ္ေခ်ာင္း ရွိေန၏။ 

ဥပမာ= သူမ်ားပစၥည္းကို ခိုးလွ်င္ လိုခ်င္ေသာေၾကာင့္ ခိုး၏။ ေလာဘမူစိတ္ ျဖစ္၏။ ေလာဘျဖစ္လွ်င္ ေမာဟလည္း တြဲပါလာ
ေတာ့၏။ ေလာဘမူ စိတ္ ေစတစိတ္ စိတၱဇရုပ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာ၏။ ခိုးၾက  ဓားျပတိုက္ၾကျခင္း သည္ ေဟတုပစၥည္း၏ ပစၥယုပၸန္မ်ား ျဖစ္ၾက၏။

         ေဒါသစိတ္ ျဖစ္သည့္အခါတြင္လည္း ရန္ျဖစ္ၾက၊ ရိုက္ၾက၊ ႏွက္ၾက၊ ဆဲၾက၊ ဆိုၾက တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ရန္ျပဳၾက၊ ေဒါသမူစိတ္ေတြ ျဖစ္ေပၚရ၏။ ေဒါသနဲ႔ ေမာဟက ေဟတု
ပစၥည္း၊ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ရိုက္ၾကႏွက္ၾက ဆဲၾက ဆိုၾကတာက ေဟတုပစၥည္း၏ ပစၥယုပၸန္မ်ား ျဖစ္
ၾကသည္။

 ေလာဘမူစိတ္တြင္ ေလာဘႏွင့္ ေမာဟ ရွိသကဲ့သို႔ ေဒါသမူစိတ္တြင္လည္း ေဒါသႏွင့္
ေမာဟ ရွိၾက၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒြိေဟတုကစိတ္၊ အျမစ္ႏွစ္ေခ်ာင္းရွိေသာ စိတ္ဟု ဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ေမာဟမူစိတ္တြင္မူ ေမာဟဆိုေသာ အျမစ္တစ္ေခ်ာင္းသာ ရွိ၏။ ဧကေဟတုကစိတ္ဟုေခၚသည္။

         ၀ိသုဒၶိမဂ္ အဌကထာတြင္ နာမရူပပရိေစၦဒဉာဏ္၊ ပစၥယပရိဂၢဉာဏ္ႏွစ္ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုလွ်င္
စူလေသာတာပန္ ျဖစ္သည္ဟု အဆိုရွိ၏။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊အေဒါသ၊အေမာဟတို႔သည္ ေစတစိတ္နာမ္တရားေတြ
 ျဖစ္သည္။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ အေၾကာင္းျပဳၿပီးခိုးတာ၊ ရိုက္တာ၊ ဆဲတာ၊ ျပစ္မွားတာေတြဟာ ရုပ္တရားမ်ား ျဖစ္၏။ နာမ္ရုပ္ကို ပိုင္းျခားၿပီး သိေသာ “နာမရူပပရိေစၦဒဉာဏ္ ျဖစ္သည္။ 

အတၱဆိုေသာ အေကာင္မရွိ၊ ရုပ္နာမ္ ၂- မ်ိဳးပဲရွိ၏ဟု
သိထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေလာဘ-ေဟတုပစၥည္းက ေက်းဇူးျပဳသျဖင့္ ခိုး၏။ ေဒါသကေန ေဟတုပစၥည္းႏွင့္ ေက်းဇူးျပဳလိုက္သျဖင့္ သတ္ျဖတ္၏။ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟမ်ားသည္ အေၾကာင္း
တရား၊ ယင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာ စိတ္၊ ေစတသိက္ စိတၱဇရုပ္မ်ားသည္ အက်ိဳးတရား။  အေၾကာင္းတရား အက်ိဳးတရားတို႔ ပိုင္းျခားသိၿပီဆိုလွ်င္ “ပစၥယပရိဂၢဟဉာဏ္”။

         အျမစ္ေျခာက္ခုတို႔သည္ အေၾကာင္းတရား။ ယင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းသည္ အက်ိဳး
တရား။ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ရ၏။ ယင္းကို သံုးသပ္ဆင္ျခင္လိုက္လွ်င္ “သမၼသနဉာဏ္”
အဲဒါက ေဟတုပစၥည္း၊ ဒါက ပစၥယုပၸန္၊ ဒီ အေၾကာင္းတရားေတြ အက်ိဳးတရားေတြပါ ခဏေလး
မွာ ျဖစ္ပ်က္သြားလို႔ အနိစၥ၊ အၾကႀကီး မတည္ဘူး။

 ထိုနည္းတူ ဒီ ခႏၶာကိုယ္မွာရွိေသာ ရုပ္တရား
နာမ္တရားမ်ားသည္ခဏေလး ေပၚလိုက္၊ ေပ်ာက္လိုက္ ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အနိစၥ၊ အနိစၥလို႔ ျမင္လိုက္လွ်င္ “ဥဒယဉာဏ္”၊ ျဖစ္ၿပီး ပ်က္သြားတာကို သိလို႔ “၀ယဉာဏ္”၊ ျဖစ္လိုက္ ပ်က္လိုက္မို႔
“ဥဒယဗၺယဉာဏ္”၊ ဒါကို လိုက္ၿပီး သိတဲ့ဉာဏ္ကိုေတာ့ ၀ိပႆနာဉာဏ္၊ အျဖစ္အပ်က္ကို သိလိုက္တဲ့ဉာဏ္ ေပၚၿပီဆိုရင္ အဖိုးတန္ၿပီ၊ အဲဒီဉာဏ္က နိဗၺာန္ကို ပို႔၏။

         ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟမ်ားသည္ နာမ္တရား၊ ၄င္းႏွင့္
ယွဥ္ဘက္ စိတ္ေစတသိက္မ်ားလည္းပဲ အက်ိဳးနာမ္တရား၊ ယင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေသာ စိတၱဇ
ရုပ္မ်ားသည္ ရုပ္တရား၊ “နာမရူပပရိေစၦဒဉာဏ္” ျဖစ္ၿပီ။ မၾကာမၾကာ ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရ
သည္။ ေလ့က်င့္ပါမ်ားလာလွ်င္ သိလာရ၏။ အစတြင္ မ်ားစြာမသိႏိုင္။ ေနာက္ပိုင္း ဉာဏ္က ဦးစီး
လာၿပီဆိုလွ်င္ နိဗၺာန္ဘက္ကို ဦးတည္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

 ၀ိပႆနာဉာဏ္(၁၀) ပါးရွိသည့္အနက္
“ဥဒယဗၺယဉာဏ္”သည္ လိုရင္းျဖစ္၏။ နိဗၺာန္လိုခ်င္လွ်င္ ယင္းဉာဏ္ကိုျမင္ေအာင္ ရွဳရ၏။ အားလံုးျဖစ္ပ်က္ အနိစၥ ရွဳလိုက္လွ်င္ ၀ိပႆနာဉာဏ္ေပၚလာ၏။ ယင္းသို႔ ေန႔စဥ္ ညစဥ္ ရွဳလွ်င္ တစ္ရက္ၿပီးတစ္ရက္ တျဖည္းျဖည္း နီးလာၿပီ ျဖစ္သည္။

      ဒါေၾကာင့္ တရားက်င့္ႀကံ ႀကိဳးစားအားထုတ္ေနၾကတဲ့ သူေတာ္စင္အေပါင္းတို႔ကလည္း
၀ိပႆနာဉာဏ္ကို ေန႔စဥ္ ညစဥ္ က်င့္ႀကံအားထုတ္ကာ ျမတ္နိဗၺာန္ကို ရေရာက္ႏိုင္ၾကပါေစ ကုန္သတည္း။

{ ႏိုင္ငံေတာ္ သံဃမဟာနာယကအဖြဲ႕ ဥကၠဌဆရာေတာ္ န၀မ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္ႀကီး      ေဒါက္တာဘဒၵႏၱကုမာရာဘိ၀ံသ၏ ပဌာန္းတရားေတာ္မွ ေကာက္ႏုတ္ေရးသားပါသည္။ }

    http://www.damanady.tk/ (ဓမၼနဒီ)တြင္လည္း ဖတ္ရွဳႏိုင္ပါသည္။