★ ေကာက္ေသာ စိတ္ ကို ေျဖာင့္တတ္ဖု႔ိ ★

★ ေကာက္ေသာ စိတ္ ကို ေျဖာင့္တတ္ဖု႔ိ ★
________________________________
"မံုရြာခရိုင္၊ဘုတလင္ၿမိဳ႕နယ္၊ေမာင္းေထာင္ေက်းရြာ" အနီးရွိ " ေျမဇင္းေတာရ ဓမၼရိပ္သာ(ပင္မ)(ကႏၷီနည္း ဥပနိႆ်ရ )
သမထ ၀ိပႆနာ အလုပ္ေပး ၊ ရက္(၆၀) တရားစခန္း" ၌ (၁၃၇၅ ခုႏွစ္၊တပို႔တြဲလျပည့္ေန႔(14th-February-2014 ေန႔) မွ ၁၃၇၅ ခုႏွစ္၊တန္ခူးလျပည့္ေန႔ (14th-April-2014 ေန႔) ထိ
(ဓမၼဂုဏ္ရည္ျပ သမထ၊၀ိပႆနာ တရား အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကိုလည္း ဓမၼမိတ္ေဆြမ်ား ဗဟုသုတ အက်ိဳးငွာ ရည္ရြယ္၍ ျပန္လည္တင္ျပေရးသားမည္ဟုလည္း စိတ္ကူးထားမိ ပါသည္။ ယခု စတင္ေရးသားေနၿပီျဖစ္ပါသည္။)

15th-April-2014 ရက္ေန႔ နံနက္ခင္း ၅း၃၀ နာရီ တြင္ က်ြန္ေတာ္ ၏ ဓမၼမိတ္ေဆြတစ္ဦးမွ လာေရာက္ႀကိဳဆိုေပးေသာ Mark-2 ကားေလးျဖင့္ ဘုတလင္ၿမိဳ႕ေလးမွ ျပန္လည္ထြက္ခြာလာခ်ိန္ နံနက္ခင္း "ေမတၱာပို႔ ဓမၼေတး"အခ်ိဳ႕ ကို သူ႕ကားေပၚတြင္ ဖြင့္လာပါသည္။ ထို ဓမၼေတးတစ္ပုဒ္ ကိုၾကားမိရာမွ ဤေဆာင္းပါးေရးရန္ လိပ္ျပာႏိႈးလာပါေၾကာင္းလည္း ဦးစြာ ၀န္ခံအပ္ပါသည္။
ဓမၼမိတ္ေဆြမ်ားလည္း ၾကားဖူးနား၀ရွိၿပီးေသာ "ေမတၱာပို႔ ဓမၼေတး" တစ္ပုဒ္ျဖစ္ပါလိမ္႔မည္။
ဤသို႔ပါ။
"ေနထြက္၊ေန၀င္ ကိုးဂုဏ္ရွင္ ေန႔စဥ္ ရွိခိုးမယ္၊
အနတၱငါး ဂုဏ္ေတာ္မ်ား ညြတ္တြား ကန္ေတာ့မယ္။
မ်က္ႏွာသစ္လွ်င္ ေရ ကိုျမင္ ျမင္စဥ္ေမတၱာ ပြားပါမယ္၊
သစ္ရင္း သစ္ရင္း ေလ်ာ့ယိုယြင္း ရုပ္ဆင္း သတိထားပါ့မယ္။
တန္းတူေတြ႕လွ်င္ ေမတၱာ၀င္၊
မ၀င္ႏိုင္က ၿပိဳင္တတ္တယ္၊
ၿပိဳင္မယ့္အစား ေမတၱာပြား၊
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပါ့မယ္။
ကိုယ့္ေအာက္ေတြ႕လွ်င္ ကရုဏာ၀င္
မ၀င္ႏိုင္က ႏိုင္တတ္တယ္၊
ႏိုင္မယ့္အစား ကရုဏာပြား
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပ့ါမယ္။
ကိုယ့္ထက္သာ လွ်င္ မုဒိတာ၀င္
မ၀င္ ဣႆာ ယိုင္တတ္တယ္၊
ယိုင္မယ့္အစား မုဒိတာပြား
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပါ့မယ္။
စိတ္ ကိုလည္းျပင္ ရုပ္လည္းျပင္
ျပင္ဆင္တိုင္းရ ျပဳတိုင္းလွ
သုခ နိဗၺာန္ တိုင္လိမ္႔မယ္။" ………….ဟူေသာ သံေပါက္ အမ်ိဳးအစား လကၤာ ေလးပင္ျဖစ္ပါသည္။
ထို သံေပါက္ အမ်ိဳးအစား လကၤာ ကို မူရင္း ေရးသားသူမွာ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊မစိုးရိမ္ေက်ာင္းတိုက္၊"ပ႒ာန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ဘဒၵ ႏၱ ၀ိသုဒၶါဘိ၀ံသ"(အဂၢမဟာပ႑ိတ၊အဘိဓဇမဟာရ႒ဂုရု) က သီကုံုး ေရးသားထားခဲ႔ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
က်ြန္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တိုင္း၏အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ပန္းတိုင္ မွာ "နိဗၺာန္" ပင္ျဖစ္ပါ၏။ ဒါန၊သီလ၊ဘာ၀နာ ေကာင္းမႈ တို႔ကိုျပဳရာတိုင္းတြင္ -
"ဣဒံေမ ပုညံ အာသ၀ကၡယာ ၀ဟံ ေဟာတု
ဣဒံ ေမ ပုညံ နိဗၺာနႆ ပစၥေယာ ေဟာတု" ……….စသည္ျဖင့္ "နိဗၺာန္" ကုိသာ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ ပန္းတိုင္ထား ဆုေတာင္းခဲ႔ၾကပါ၏။
ပန္းတိုင္ သို႔ေရာက္လိုသူတိုင္း စိတ္ကုိ "ျမွားသမား" ကဲ႔သို႔ ျပဳျပင္က်င့္ႀကံေပးရပါမည္။ ျမွားသမား သည္ "ေကာက္ေနေသာ မိမိ ျမွား" ကို "ပံုးရည္ဆီျဖင့္စိမ္၍ မီးကင္ေပးျခင္း၊ ေလးေသာ အရာ တို႔ျဖင့္ ဖိေပးျခင္း၊ အေခ်ာသပ္ေပးျခင္း" စသည္ျဖင့္ ျမွား ကို ေျဖာင့္ေအာင္ ျပဳျပင္ေပးရပါသည္။ သို႔မွသာ မိမိ ပစ္လိုသည့္ ပစ္မွတ္ကို တည့္တည့္ မွန္ေပမည္။
ထို႔အတူ "နိဗၺာန္" ပန္းတိုင္သို႔ေရာက္လိုသူ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တိုင္းသည္လည္း မိမိ ၏ "စိတ္ကို ေျဖာင့္" ေအာင္ျပဳျပင္ရပါမည္။
မိမိ ၏ စိတ္ကုိ ေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္ရာ၌ "စိတ္ေျဖာင့္၊စိတ္ေကာက္" တို႔၏ သဘာ၀ကို သိထားရမည္ျဖစ္ပါ၏။ သို႔မွသာ ျပဳျပင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။
"အဘယ္စိတ္ သည္ ေျဖာင့္ေသာစိတ္" ၊ "အဘယ္စိတ္ သည္ ေကာက္ေသာစိတ္" ဟူ၍ခြဲျခားမသိခဲ႔ပါက မိမိ ျပဳုလုပ္မိသမွ် အမွန္ေတြခ်ည္း၊ အေျဖာင့္ေတြခ်ည္း ထင္မွတ္ေနေပလိမ္႔မည္။
အထက္ပါေဖာ္ျပပါ "ျမွားသမား" ဥပမာ သည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ႀကီးကိုယ္ေတာ္တိုင္ "စာလိယေတာင္" ၌သီတင္းသံုးေနေတာ္မူစဥ္ အခါ က "ေမဃိယ"ရဟန္း ကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ႔ဖူးပါသည္။
"ေမဃိယ"ရဟန္း သည္ စိတ္ကို အလြန္အလိုလုိက္ေသာ ရဟန္းျဖစ္၏။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ အလုပ္အေက်ြးအျဖစ္ျဖင့္ ေနစဥ္ကပင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏
စကားေတာ္ကို နားမေထာင္ပဲ ျမတ္စြာဘုရား၏ သပိတ္,ပရိကၡရာ တို႔ကို လမ္း၌ခ်ထားခဲ႔ၿပီးသူ႕စိတ္အလိုအတုိင္းလုပ္ခဲ႔သူျဖစ္၏။
ထို႔ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ က-
"ဖႏၵနံ စပလံ စိတၱံ၊ ဒုရကၡံ ဒုႏၷိ၀ါရယံ။
ဥဇံု ကေရာတိ ေမဓာ၀ီ၊ ဥသုကာေရာ၀ ေတဇနံ။"
ဟူ၍ေဟာေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ က "ေကာက္ေသာစိတ္" တို႔ကို ေဟာၾကားေတာ္မူရာ၌"ဖႏၵန,စပလ ,ဒုရကၡ ,ဒုႏၷိ၀ါရယ "ဟု ပရိယာယ္(၄)မ်ိဳးတို႔ျဖင့္ ေဟာေတာ္မူပါသည္။
(၁) ဖႏၵန
"ဖႏၵန"ဟူသည္ "ရူပါရံု စိတ္ တို႔ႏွင့္ေတြ႕ႀကံဳေသာအခါ တုန္လႈပ္ေသာစိတ္" ကို ေခၚပါသည္။
ရူပါရံု ႏွင့္ေတြ႔ႀကံဳေသာအခါ မိမိ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေသာ အဆင္းျဖစ္ပါက ၾကည့္ရႈ၍ မေရာင့္ရဲ ႏိုင္ေအာင္ ေလာဘေဇာ တို႔ေစာခဲ႔ရ၏။ ပိုင္ဆိုင္မႈ ရႏိုင္မည္ ဆိုလွ်င္ သိမ္းပိုက္လိုက္ခ်င္သည္။ ပိုင္ဆိုင္မႈကို မရႏိုင္ပါက"မၾကင္သာလွ်င္ေန , ျမင္ရံုကေလး ျမင္ေနရလွ်င္ပင္ ေက်နပ္လွပါၿပီ" ဆိုသကဲ႔သို႔ ခိုး၍ ၾကည့္လိုက္ခ်င္ၾကမည္။
မိမိ မႏွစ္ၿမိဳ႕ေသာ အဆင္း ႏွင့္ေတြ႕ႀကံဳပါက မ်က္ႏွာလြဲ ေက်ာေပးၿပီး မ်က္ေစာင္းတခဲခဲ,အံတစ္ႀကိတ္ႀကိတ္ျဖင့္ ေဒါသ ေဇာ
 ေစာတတ္ၾကေပသည္။ ထိုကဲ႔သို႔ မလိုေဒါသ၊လိုေလာဘ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္ ကို "တုန္လႈပ္ေသာစိတ္" (ဖႏၵန)ဟု ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားကာ "စိတ္ေကာက္"ဟု ညႊန္ျပေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(၂) စပလ
"စပလ"ဟူသည္ကား "အာရံုတစ္ပါးတည္း၌ မတည္၊ လွ်ပ္ေပၚေလာ္လီေသာစိတ္" ကိုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါ၏။ ထို ေကာက္ေသာစိတ္ သည္ ဟိုပင္၊ဒီပင္ခုန္တက္၍ ဟိုကိုင္းကူး၊ဒီကိုင္းကူး ျဖင့္ အလြန္ပင္ေဆာ့ ေသာ ေမ်ာက္တစ္ေကာင္ကဲ႕သို႔ပင္သာတည္း။ အၿမဲတမ္းလႈပ္ရြေနေသာ ထိုစိတ္သည္ အာရံုတစ္ခုတည္း၌ တည္တံ့စြာမေနႏိုင္ပါေပ။ ထိုကဲ႔သို႔ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္ ကို "လွ်ပ္ေပၚေလာ္လီေသာစိတ္" (စပလ)ဟု ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားကာ "စိတ္ေကာက္"ဟု ညႊန္ျပေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(၃) ဒုရကၡ
"ဒုရကၡ" ဟူသည္ကား "သမထ၊၀ိပႆနာ တည္ေထာင္ ေစာင့္စည္းႏိုင္ခဲ ေသာစိတ္" ကိုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါ၏။ စိတ္ ကို ထိန္းေက်ာင္းရာ၌ စိတ္ သည္ အလြန္ထိန္းရခက္လွေပ၏။သမာဓိ ထူေထာင္နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ျဖင့္ သတိကပ္၍ စိတ္ကိုထိန္းေက်ာင္းရာလိုက္လွ်င္ပင္ စိတ္သည္ သတိကပ္သည့္ေနရာ၌ မေနပဲ ဟိုထြက္ေျပး၊ဒီထြက္ေျပး ျဖင့္ ႏြားရိုင္းတစ္ေကာင္ကို အထိန္းအက်ာင္းခက္လွသက႔ဲသို႔ ပင္ပန္းလွေပသည္။
ထိုကဲ႔သို႔ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္ ကို "သမထ၊၀ိပႆနာ တည္ေထာင္ ေစာင့္စည္းႏိုင္ခဲ ေသာစိတ္" (ဒုရကၡ)ဟု ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားကာ "စိတ္ေကာက္"ဟု ညႊန္ျပေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(၄) ဒုႏၷိ၀ါရယ
"ဒုႏၷိ၀ါရယ"ဟူသည္ကား "နွစ္သက္ရာ အာရံုသုိ႔ သြားသည္ကို တားျမစ္ျခင္းငွာ ခဲယဥ္း ေသာစိတ္" ကိုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ပါ၏။ စိတ္ သည္ တစ္စံုတစ္ခု ကို စြဲလန္းႏွစ္သက္မိၿပီ ဆိုလွ်င္ ထို အရာ ကို မရ ရေအာင္ယူတတ္သည္။ ထို အရပ္ သို႔ မေရာက္ ေရာက္ေအာင္ သြားတတ္သည္။တားျမစ္ရန္ခဲယဥ္းလွေပ၏။
ထိုကဲ႔သို႔ ျဖစ္တတ္ေသာစိတ္ ကို " တားျမစ္ျခင္းငွာ ခဲယဥ္း ေသာစိတ္" (ဒုႏၷိ၀ါရယ)ဟု ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားကာ "စိတ္ေကာက္"ဟု ညႊန္ျပေတာ္မူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ဘုရားေဟာ ေဒသနာေတာ္ ႏွင့္ညီညႊတ္ေသာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ တပည့္သာ၀ကျဖစ္ၾကေသာ ပညာရွိ သူေတာ္ေကာင္းတို႔၏ ညႊန္ၾကားခ်က္ တို႔မ်ားစြာရွိပါမည္။
ထိုကဲ႕သို႔ေသာ စိတ္ ကို ေျဖာင့္ေအာင္ ျပဳျပင္နည္း မ်ားစြာတို႔ထဲက မွ မႏၱေလးၿမိဳ႕၊မစိုးရိမ္ေက်ာင္းတိုက္၊"ပ႒ာန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ညႊန္ၾကားေတာ္မူခဲ႔ေသာ "စိတ္ ျပဳျပင္နည္း" အခ်ိဳ႕ကို ဗဟုသုတ အက်ိဳးငွာ တင္ျပလိုက္ပါသည္။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ ပထမ နည္း"
(၁) "ေနထြက္၊ေန၀င္ ကိုးဂုဏ္ရွင္ ေန႔စဥ္ ရွိခိုးမယ္"
"ေနထြက္ခ်ိန္ျဖစ္ေသာ နံနက္တစ္ႀကိမ္၊ေန၀င္ခ်ိန္ျဖစ္ေသာ ညေန တစ္ႀကိမ္ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးတို႔၏အရွင္ျဖစ္ေတာ္မူထေသာ၊ ဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါးတို႔ကို ပိုင္ဆိုင္ေတာ္မူေသာ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ကို ရွိခိုးပါမည္" ဟူ၍ ၀န္ခံေသာ စကားရပ္ျဖင့္ စိတ္ကိုျပဳျပင္ပါမည္။ "နံနက္တစ္ႀကိမ္၊ ညေန တစ္ႀကိမ္ ဘုရားမွန္မွန္ ရွိခိုးပါမယ္"ဟူ၍ျဖစ္ပါ၏။
မွန္ပါ၏။ ဘုရားရွိခိုးရျခင္းသည္လည္း "ေကာက္ေသာ စိတ္" ကိုေျဖာင့္ေစႏိုင္သည္။
"ဘုရားဂုဏ္ေတာ္(၉)ပါး"
ဣတိပိ ေသာ ဘဂ၀ါ ၊အရဟံ ၊သမၼာသမၺဳေဒၶါ ၊ ၀ိဇၨာစရဏ သမၸေႏၷာ ၊သုဂေတာ ၊ေလာက၀ိဒူ ၊အႏုတၱေရာ ပုရိသ ဒမၼသာရထိ သတၳာေဒ၀ မႏုႆာနံ ၊ဗုေဒၶါ ၊ ဘဂ၀ါ။
၁။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ပူေဇာ္အထူးကိုခံယူေတာ္မူထုိက္ေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
အရဟံ=အရဟ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၂။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ အလံုးစံုေသာ တရားတို႔ ကို ကိုယ္တိုင္မွန္စြာသိေတာ္မူ ေသာအေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
သမၼာသမၺဳေဒါၶ=သမၼာသမၺဳဒၶ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၃။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ အသိဉာဏ္ ၀ိဇၨာ စရဏ ႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
၀ိဇၨာ စရဏ သမၸေႏၷာ= ၀ိဇၨာ စရဏ သမၸႏၷမည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၄။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ ေကာင္းေသာ စကားကိုဆိုေတာ္မူတတ္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
သုဂေတာ= သုဂတ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၅။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ ေလာကသံုးပါးကိုသိေတာ္မူတတ္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
ေလာက၀ိဒူ = ေလာက၀ိဒူ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၆။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ ဆံုးမထိုက္သူကိုဆံုးမေတာ္မူတတ္သည့္ အတုမဲ႔ပုဂၢိဳလ္ ျဖစ္ေတာ္မူတတ္ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
အႏုတၱေရာ ပုရိသ ဒမၼသာရထိ = အႏုတၱေရာ ပုရိသ ဒမၼသာရထိ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၇။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ နတ္လူတို႔၏ ဆရာ ျဖစ္ေတာ္မူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
သတၳာေဒ၀ မႏုသာနံ = သတၳာေဒ၀ မႏုသာန မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၈။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ သစၥာေလးပါးတရားတို႔ကို ကိုယ္တိုင္လည္းသိ၊ ေ၀ေနယ် တို႔ကိုလည္း သိေစေတာ္ မူတတ္ ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
ဗုေဒၶါ = ဗုဒၶ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
၉။ ေသာဘဂ၀ါ= ထိုျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္
ဣတိပိ ဣမိနာ စကာရေဏန=ဤ သို႔ ဘုန္းေတာ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ျပည့္စံုေတာ္သိေစေတာ္ မူေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္လည္း
ဘဂ၀ါ = ဘဂ၀ါ မည္ေတာ္မူပါေပ၏။
(ဤေနရာ၌ အနည္းငယ္ ေျပာလုိသည္မွာ ဂုဏ္ေတာ္ ကိုးပါးပါဠိ အနက္ တို႔ကို က်က္မွတ္ပူေဇာ္ လိုသူတို႔အတြက္ အလြယ္တကူ က်က္မွတ္ႏုိင္ရန္ ရည္ရြယ္၍ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပလိုက္ျခင္းျဖစ္ပါ၏။ မိမိ တို႔ရရွိထားေသာ ဘုရားရွိခိုး၊ဂုဏ္ေတာ္အဓိပၸါယ္ တို႔ျဖင့္ လည္း ပူေဇာ္ႏိုင္ပါသည္။)
"ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ပြားမ်ား ရွိခိုးရျခင္းအက်ိဳး" ဟု ေရွးပညာရွိမ်ား ဤသို႔ေရးသားခဲ႔ဖူးပါ၏။
"ကိေလ မေႏွာင့္ ၊စိတ္စဥ္ေျဖာင့္၏
ဘုန္းေခါင့္ရိုေသ ၊ သဒၶါေစြ၍
ႏွစ္ေထြပီတိ ၊ သည္းခံခ်ိ၏
ေစတိ အလား ၊ ဘုရားႏွင့္ေန
ထင္ေပဟိေရာက္၊ စိတ္ညႊတ္ခ်စ္ရွင္
မဂ္ စဥ္မပြား ၊ နတ္ရြာလားသည္
ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ ၊ပြားက်ိဳးတည္း။" ဟူပါ၏။
"ကိေလ မေႏွာင့္ ၊စိတ္စဥ္ေျဖာင့္၏"ဆိုသည္က ဘုရားရွိခိုးေသာ ပုဂၢိဳလ္အား ကိေလသာ တို႔ အေႏွာင့္အယွက္မခံရသည္ျဖစ္သျဖင့္ ေကာက္ေသာစိတ္ တို႔ကို ေျဖာင့္ေစပါ၏။
ထို႔ေၾကာင့္ "ပ႒ာန္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး"က စိတ္ကိုေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္နည္းျဖင့္ စိတ္ကိုျပဳျပင္ပါမည္။ "နံနက္တစ္ႀကိမ္၊ ညေန တစ္ႀကိမ္ ဘုရားမွန္မွန္ ရွိခိုးပါ"ဟု ညႊန္ျပ ဆံုးမျခင္း ျဖစ္ပါ၏။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ ဒုတိယ နည္း"
(၂) အနတၱငါး ဂုဏ္ေတာ္မ်ား ညြတ္တြား ကန္ေတာ့မယ္"
ဘုရား၊တရား၊သံဃာ၊မိဘ၊ဆရာ ဟုဆိုအပ္ေသာ အနေႏၱာ အနႏၱ ငါးပါးတို႔၏ဂုဏ္ေတာ္ တို႔ကိုလည္း ေရွ႕နည္းတူစြာပင္ နံနက္တစ္ႀကိမ္၊ညေနတစ္ႀကိမ္ ရွိခိုးသင့္ေပ၏။ ထိုမွ သာ အနေႏၱာ အနႏၱ ငါးပါးတို႔ အေပၚ၌ ျပစ္မွားမႈကင္း၍ မိမိ စိတ္ ကိုေျဖာင့္ေစႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါ၏။
အနေႏၱာ အနႏၱ ငါးပါးတို႔ ၏ ဂုဏ္တို႔ကုိ လြယ္ကူစြာ ထင္ျမင္ႏိုင္ေစရန္ ေရွးပညာရွိမ်ား သီကံုးေရးသားခဲ႔သည့္ အနေႏၱာ အနႏၱ ငါးပါး ရွိခိုးနည္း ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
"အနေႏၱာ အနႏၱ ငါးပါး ဘုရားရွိခိုး"
၁။ ဗုဒၶ ဂုေဏာ အနေႏၱာ
၂။ ဓမၼ ဂုေဏာ အနေႏၱာ
၃။ သံဃ ဂုေဏာ အနေႏၱာ
၄။ မာတာပိတု ဂုေဏာ အနေႏၱာ
၅။ အာစရိယ ဂုေဏာ အနေႏၱာ
၁။ ဗုဒၶ ဂုေဏာ အနေႏၱာ ဟု
ေက်ာ္ေစာထင္ရွား၊ သံုးပါးရပ္သူ၊
နတ္လူျဗဟၼာ၊သတၱ၀ါကို
ေခမာသာေခါင္ ၊နိဗၺာန္ ေသာင္ သို႔
ေရွႊေဖာင္မဂၢင္၊သေဘၤာယဥ္ျဖင့္
ကယ္တင္ေဆာင္ယူ ၊ ပို႔ေတာ္မူသည္
နတ္လူတို႔ထိပ္ပန္း၊ ရဟန္းတို႔ဆရာ
စိေႏၱယ်ာဟု၊ မဟာအမိတ
အနႏၱဂုဏ္အင္ ၊ ေက်းဇူးရွင္ကို
အဟံ - အက်ြႏု္ပ္သည္ ၊ သဗၺဒါ-ေန႔ေရာ ညပါ အခါခပ္သိမ္း၊၀ႏၵာမိ-ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။
၂။ ဓမၼ ဂုေဏာ အနေႏၱာ ဟု
တည္ေသာကမၻာ ၊ သတၱ၀ါ လူနတ္
အထပ္ထပ္ကို ၊ ေလးျမတ္ၾကင္နာ
အ၀ိဇၨာ ႏွင့္ ၊ တဏွာ သံေဃာ
ကိေလ ေတာ မွ ၊ ေဆးေၾကာသုဓ္သင္
ျမဴမတင္ေအာင္၊ ေရွာင္ၾကဥ္ေပတတ္
တရားျမတ္ ကို
အဟံ - အက်ြႏု္ပ္သည္ ၊ သဗၺဒါ-ေန႔ေရာ ညပါ အခါခပ္သိမ္း၊၀ႏၵာမိ-ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။
၃။ သံဃ ဂုေဏာ အနေႏၱာ ဟု
ေမာဟကင္းကြာ ၊ တဏွာေပမ
ကိေလသ ႏွင့္ ၊ ရာဂ အမိုက္
ႏွစ္ၿခိဳက္မေပ်ာ္၊ မေမြ႕ေလ်ာ္ဘဲ
ရွင္ေတာ္ ေဟာၾကား၊ ျမတ္တရား ကုိ
မွတ္သားၾကည္ညိဳ၊မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္
ေရာက္ေၾကာင္းမွန္သည့္ ၊ ျမတ္မြန္ ေထရ္ေက်ာ္
သံဃာေတာ္ ကို
အဟံ - အက်ြႏု္ပ္သည္ ၊ သဗၺဒါ-ေန႔ေရာ ညပါ အခါခပ္သိမ္း၊၀ႏၵာမိ-ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။
၄။ မာတာပိတု ဂုေဏာ အနေႏၱာ ဟု
အေျပာက်ယ္စြာ ၊သံသရာ၀ယ္
မာတာပိတ၊မိ ႏွင့္ဘ တို႔
ေရၾကည္ကလလ ၊ တည္ဦးစ ပင္
ခ်ိဳခ်ဥ္ ပူစပ္၊ ရွင္းရွင္းျပတ္ေအာင္
မျပတ္ယုယ၊မိဘ တို႔မွာ
စိုးရိမ္စြာျဖင့္၊ အစာ ဆိမ္႔ေအး
ႏို႕ခ်ိဳေပး၍ ၊ ေမြးသည့္ မိခင္
ေက်ြးဖခင္ ကို
အဟံ - အက်ြႏု္ပ္သည္ ၊ သဗၺဒါ-ေန႔ေရာ ညပါ အခါခပ္သိမ္း၊၀ႏၵာမိ-ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။၏
၅။ အာစရိယ ဂုေဏာ အနေႏၱာ ဟု မိန္႔ေဟာ အရ ၊ေကာက္ယူျပေသာ္
နယ နည္းနာ ၊ အျဖာျဖာ ကို
လိမၼာေစေၾကာင္း၊ေမတၱာေလာင္း၍
မေကာင္း ကိုၾကဥ္၊ ေကာင္းရာယွဥ္လ်က္
ႏႈတ္ျမြက္ သံခ်ိဳ ၊ဆံုးမဆိုသား
အဟိုမ်ားစြာ၊သံသရာ ၀ယ္
သံုးသြယ္ေသာ ကပ္ ၊ ေလးရပ္ အပါယ္
ရွစ္သြယ္ရပ္ျပစ္၊ဆိုးညစ္ယုတ္မာ ၊ပယ္စြန္႕ခြာ၍
ေခမာ ဘူမိ၊ ေဘး မရွိေအာင္
နိဗၺာန္ေသာင္သို႔ ၊ ေရာက္ေအာင္ျပညႊန္
သြန္သင္ေပးတတ္
ဆရာျမတ္ ကို
အဟံ - အက်ြႏု္ပ္သည္ ၊ သဗၺဒါ-ေန႔ေရာ ညပါ အခါခပ္သိမ္း၊၀ႏၵာမိ-ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ တတိယ နည္း"
(၃) မ်က္ႏွာသစ္လွ်င္ ေရ ကိုျမင္ ျမင္စဥ္ေမတၱာ ပြားပါမယ္၊
အိပ္ယာ ထ စဥ္ အခ်ိန္၌ မည္မွ်ပင္ အိပ္မႈန္စံုမႊားျဖင့္ ျဖစ္ေနေစကာမူ မ်က္ႏွာသစ္ရန္ ေရ ကိုျမင္ရေလေသာအခါ လူ၏စိတ္ သည္ ၾကည္လင္လန္းဆန္း လာတတပါ၏။ မ်က္ႏွာသစ္ ေသာအခါ၌ကား ဆိုဖြယ္ မရွိေခ်ၿပီ။ပို၍ပင္လန္းဆန္း ေအးျမ သြားတတ္ပါ၏။
မိမိ ၏ စိတ္ ၾကည္လင္ လန္းဆန္း ေအးျမ သြားသည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ သတၱ၀ါ မ်ားကိုလည္း ေမတၱာပို႔ရပါမည္။
*ေရ သည္ ၾကည္လင္ သကဲ႔သို႔ သတၱ၀ါ တို႔၏ စိတ္ သည္လည္း ၾကည္လင္ၾကပါေစ။
*ေရ သည္ေအးျမ သကဲ႔သို႔ သတၱ၀ါ တို႔၏ စိတ္ သည္လည္း ေအးျမၾကပါေစ။
*ငါ သည္ လန္းဆန္း သကဲ႔သို႔ သတၱ၀ါ အေပါင္းတို႔ သည္လည္း ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး လန္းဆန္းၾကပါေစ။
*ငါ သည္ ကိုယ္စိတ္ ႏွစ္ပါး ခ်မ္းသာ သြား သကဲ႔သို႔ သတၱ၀ါ အေပါင္းတို႔ သည္လည္း ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး ခ်မ္းသာ ၾကပါေစ။
စသည္ျဖင့္ သတၱ၀ါတို႔အေပၚ၌ အိပ္ယာ ထ ထ ျခင္း ေမတၱာကမၼ႒ာန္း စီးျဖန္းရပါမည္။ ထိုသို႕ စီးျဖန္းျခင္းသည္ ေမတၱာ၏ဆန္႔က်င္ဘက္ "ေဒါသတရား" တို႔ ကင္းစင္၍ "ေမတၱာတရား" တို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႕ကာ စိတ္ ကုိ ေျဖာင့္ေအာင္ ျပဳျပင္သည္ မည္ပါ၏။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ စတုတၳ နည္း"
(၄) သစ္ရင္း သစ္ရင္း ေလ်ာ့ယိုယြင္း ရုပ္ဆင္း သတိထားပါ့မယ္။
မ်က္ႏွာသစ္ေနစဥ္အခါ၌ပင္ တေရြ႕ေရြ႕ အိုမင္းရင့္ေရာ္လာေသာ မိမိ ၏ ရုပ္အဆင္း ကိုေန႔စဥ္သတိထားရမည္ျဖစ္ပါ၏။
"ငါ သည္တစ္ေန႔ တစ္ေန႔ ဇရာတရားတို႔၏ ႏွိပ္စက္ျခင္းကိုခံေနရသည္ျဖစ္၍ အိုမင္းရင့္ေရာ္ခဲ႕ေလၿပီ၊ မေန႔က ငါ ႏွင့္ ယေန႔ ငါ မတူေတာ့ပါကလား"စသျဖင့္ လည္းေကာင္း၊
"အဘိဏွသုတ္" ပါဠိေတာ္ ၌လာရွိသည့္အတိုင္း "ငါသည္ အိုမင္းရင့္ေရာ္ေသာသေဘာရွိ၏ ၊ အိုမင္းရင့္ေရာ္ေသာသေဘာ ကိုမလြန္ေျမာက္ႏိုင္"စသည္ျဖင့္ ဆင္ျခင္ပြားမ်ား သတိထား ရေပမည္ျဖစ္ပါ၏။
သို႔မွသာ "ငါ"ဟူေသာ အတၱ၊ "ငါသာလွ်င္"ဟူေသာ"မာနတရား" တို႔နည္းပါးၿပီး ေကာက္ေသာစိတ္ တို႔ကို ေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္ရာေရာက္ပါ၏။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ ပဥၥမ နည္း"
(၅) တန္းတူေတြ႕လွ်င္ ေမတၱာ၀င္၊
မ၀င္ႏိုင္က ၿပိဳင္တတ္တယ္၊
ၿပိဳင္မယ့္အစား ေမတၱာပြား၊
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပါ့မယ္။
လူ႕ေလာက ပတ္၀န္းက်င္ တြင္ လူသားမ်ားႏွင့္ဆက္ဆံေပါင္းသင္းရသည့္အခါ လူ(၃)မ်ိဳး ရွိပါေၾကာင္း ေယဘုယ် အားျဖင့္ ေျပာႏိုင္ပါမည္ထင္ပါ၏။
ဆိုပါစို႔ရဲ႕။
(၁) မိမိ ႏွင့္ တန္းတူလူ
(၂)မိမိ ေအာက္ကလူ
(၃)မိမိ ၏ အထက္ ကလူ ဟူ၍ ျဖစ္ပါ၏။
(၁) မိမိ ႏွင့္တန္းတူလူ
လူတို႔သည္ မိမိ ႏွင့္္ အရြယ္ ျခင္း တူမွ် ခဲ႔လွ်င္ေသာ္၎၊အလုပ္ျခင္းတူခဲ႔လွ်င္ေသာ္၎၊အာဏာျခင္း တူ ခဲ႔လွ်င္ေသာ္၎၊ဥစၥာျခင္းတူ ခဲ႔လွ်င္ေသာ္၎၊ခြန္အားျခင္း တူမွ် ခဲ႔လွ်င္ေသာ္၎၊ၿပိဳင္ဆုိင္တတ္ေသာ သေဘာရွိပါ၏။
ၿပိဳင္ဆိုင္ၿပီ ဆိုကတည္းက "လက္ေ၀ွ႕သမား"မ်ားကဲ႔သို႔ အလဲထိုးဖို႔သာ ႀကိဳးစားၾကပါေပ၏။ထိုသို႔ အလဲထိုးရန္က "ေဒါသ"ကို ေရွ႕တန္းတင္ရေပေတာ့၏။ ထို "ေဒါသတရား" သည္ ေကာက္ေသာစိတ္ ပင္ျဖစ္ပါ၏။
"ေဒါသစိတ္"ျဖစ္လာၿပီ ဆိုလွ်င္ အက်ိဳးရွိ၊မရွိ ကိုလည္းမသိ၊ တရားသည္ မတရားသည္ ကိုလည္း မေ၀ဖန္ႏိုင္၊ ရန္သူ၊မိတ္ေဆြ လည္း မခြဲျခားတတ္ေတာ့။ ထို "ေဒါသတရား" မိမိ သႏၱာန္၌ ၀င္ မလာ ႏိုင္ေအာင္ မိမိ ႏွင့္တန္းတူ လူမ်ားအေပၚ၌ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ထြန္းမႈကို လိုလားေသာ"ေမတၱာစိတ္" ထားရမည္ျဖစ္ပါ၏။
ထိုသို႔ ေဒါသ ကိုပယ္ေသာ ေမတၱာစိတ္ ထားလိုက္ျခင္းသည္ ေကာက္ေသာစိတ္ ကိုေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္ျခင္း မည္ပါေပသည္။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ ဆ႒မ နည္း"
(၆) ကိုယ့္ေအာက္ေတြ႕လွ်င္ ကရုဏာ၀င္
မ၀င္ႏိုင္က ႏိုင္တတ္တယ္၊
ႏိုင္မယ့္အစား ကရုဏာပြား
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပ့ါမယ္။
(၂)မိမိ ေအာက္ကလူ
မိမိ ေအာက္က "အရြယ္,အလုပ္အကိုင္,ရာထူးအာဏာ,ဥစၥာ,ခြန္အား"တို႔ျဖင့္ နိမ္႔က်ေသာ သူတို႔ကို ေတြ႕လွ်င္ ပုထုဇဥ္ တို႔၏စိတ္ သည္ အႏိုင္က်င့္ခ်င္ေသာစိတ္၊ မထီမဲ႕ျမင္ျပဳခ်င္ေသာစိတ္ တို႔ရွိတတ္ပါေပ၏။
ထိုသို႔ အႏိုင္က်င့္လိုေသာစိတ္ သည္ ေကာက္ေသာစိတ္ ျဖစ္ပါ၏။ထို ေကာက္ေသာစိတ္ ကို ေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္မည္ ဆိုပါက သနားငဲ႔ညွာသည့္ "ကရုဏာ ျဗဟၼာစိုရ္တရား" ႏွင့္ ျပဳျပင္ရမည္ဟု တင္ျပလိုပါ၏။
"စိတ္ကိုျပဳျပင္ေသာ သတၱမ နည္း"
(၇) ကိုယ့္ထက္သာ လွ်င္ မုဒိတာ၀င္
မ၀င္ ဣႆာ ယိုင္တတ္တယ္၊
ယိုင္မယ့္အစား မုဒိတာပြား
စိတ္ထားျပဳျပင္ ေျပာင္းပါ့မယ္။
(၃)မိမိ ၏ အထက္ ကလူ
မိမိ ထက္ ရာထူးစည္းစိမ္ဂုဏ္ အားျဖင့္သာလြန္ေနေသသူကိုေတြ႕လွ်င္ ၀မ္းေျမာက္သည့္စိတ္"မုဒိတာ"ျဖစ္သူရွားတတ္ပါ၏။ မနာလိုစိတ္ "ဣႆာတရား" သာ အျဖစ္မ်ားတတ္ေပ၏။"မနာလိုစိတ္" ဟူသည္ အလြန္ဆိုးရြားလြန္းပါ၏။ အေရမရ အဖတ္မရ မစားမေသာက္ရပဲ အေခ်ာင္အကုသိုုလ္ ျဖစ္ေစေသာတရားပါတည္း။
သံသရာ လည္ရျပန္လွ်င္လည္း ေအာက္တန္းက ျဖစ္ရျပန္တတ္ေလ၏။
 ေကာင္းကြက္ ကိုေမ့ေဖ်ာက္၍ အားနည္းခ်က္ ကိုသာ အျပစ္ေျပာတတ္သည့္ ဣႆာတရားတို႔သာ ျဖစ္ေပၚတတ္သည္မွာမ်ားေလသည္။
ဤေနရာတြင္ အလ်င္းသင့္သျဖင့္ "မိုးညွင္း သမၺဳေဒၶ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ၏ ဂုဏ္သတင္းေမႊးျပန္႕ခ်ိန္တြင္ ဆရာေတာ္ႀကီးအား မနာလို မရႈစိမ္႕သည့္ အနီးအပါးမွ ဘုန္းႀကီးတစ္ပါး အား "မိုးညွင္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး"မွ ဆံုးမလိုက္ပံုေလး ကို မွတ္သားထိုက္သျဖင့္ တင္ျပလိုပါ၏။
ထို ဘုန္းႀကီး ကား "မိုးညွင္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ကို အၿမဲတမ္း အျပစ္ ကိုသာေျပာဆိုတတ္ပါ၏။
"မိုးညွင္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ကို ခ်ီးမြမ္းခန္းဖြင့္သံ ၾကားလွ်င္ ထို ဘုန္းႀကီးက-
"ခင္ဗ်ား တို႔က မိုးညွင္း ရိပ္သာ ေကာင္းေၾကာင္းသာ ေျပာေနတာ၊ အဲဒီ ရိပ္သာထဲမွာ ေခြးေခ်းေပါတာက်ေတာ့ မသိၾကဘူး" ဟု မဆီမဆိုင္ ဆြဲထည့္၍ ဣႆာ တရားတို႔ျဖစ္ပြားေလ့ရွိပါသည္။
တစ္ေန႔ေသာအခါ ဒါယကာ တစ္ဦး က ထို ဘုန္းႀကီး ကို "မိုးညွင္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ထံပင့္သြား၍-
"ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး ကို ေဟာဒီ ဘုန္းႀကီး က ႀကံဳတိုင္းအျပစ္ေတြခ်ည္းပဲေျပာေနပါတယ္ဘုရား။
ဆံုးမ ေပးေတာ္မူပါ" …………….ဟု ႏွစ္ပါး ေရွ႕တည့္တည့္ပင္ ေလွ်ာက္ထားလိုက္ပါ၏။
"မိုးညွင္းဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး" ဆံုးမပံုေလးက ဤသို႔ပါ။
"ဦးပဥၥင္း ေက်ာင္း၀င္းက်ယ္ရဲ႕လား"
"က်ယ္ပါတယ္ ဘုရား"
"အဲသလုိ ဆို ဘဲ ေမြးပါလား ကိုယ္ေတာ္"
"ဘုန္းႀကီး လုပ္ၿပီး အလကား အဲဒီ အလုပ္လုပ္စားပါ့မလားဘုရား"ဟု "မိုးညွင္းဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး" ကိုကက္ကက္လန္ ရန္ေတြ႕ပါေလေတာ့၏။
"မိုးညွင္းဆရာေတာ္ ဘုရားႀကီး" က-
"ဘဲ ေမြးတာ ကမွ ဘဲဥစားရေသးတယ္၊
မနာလို မရႈစိမ္႕တဲ႔ ဣႆာ ဆိုတဲ႔ တရား က မစားရ၊မေသာက္ရ၊ အေခ်ာင္ အကုသိုလ္ ျဖစ္တယ္။
ဟို ျပစ္မွား ၊ဒီ ျပစ္မွား နဲ႕ အျပစ္လဲႀကီးတယ္ ဦးပဥၥင္း ရဲ႕ ။" ဟု ဆံုးမ ေတာ္မူခဲ႔ပါ၏။
ထိုသို႔ပင္ ဣႆာတရား သည္ ကိုယ့္ထက္သာေသာ ပုဂၢိဳလ္တို႔အေပၚ၌ ျဖစ္ပြားတတ္ပါေပ၏။
ထို "ဣႆာတရား" ဟုဆိုအပ္ေသာ "မနာလို မရႈစိမ္႔ ေသာ ေကာက္ေသာစိတ္" ကို ကိုယ့္ထက္သာသူေတြ႕လွ်င္ ၀မ္းေျမာက္တတ္သည့္ "မုဒိတာ စိတ္" ႏွင့္ ေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္ၾကရမည္ျဖစ္ပါ၏။
"နိဂံုး"
"စိတ္ ကိုလည္းျပင္ ရုပ္လည္းျပင္
ျပင္ဆင္တိုင္းရ ျပဳတိုင္းလွ
သုခ နိဗၺာန္ တိုင္လိမ္႔မယ္။"
"ရုပ္ ကိုသာျပင္၊ နာမ္ မျပင္ ၊ အစဥ္ မေခ်ာပါ။
နာမ္ ကိုျပင္မွ ၊ ပဓာန၊ မုခ် ဆင္ေျပမွာ။
ရုပ္ကိုလည္းျပင္ ၊ နာမ္လည္းျပင္၊ အစဥ္ ေကာင္းက်ိဳးျဖာ"……. ဟူေသာ လကၤာ
"လူ႔ျပည္၊နတ္ျပည္၊ျဗဟၼာ့ျပည္
က်င္လည္စိတ္ေၾကာင့္သာ၊
ေကာင္းဆိုးယုတ္ျမတ္၊ ျဖစ္လာတတ္၊
မွတ္ၾကစိတ္ေၾကာင့္သာ၊
အပါယ္ေလးပါး ၊ က်သူမ်ား ၊
မွတ္သားစိတ္ေၾကာင့္သာ၊
စိတ္ဆိုးစိတ္ညစ္ ၊ ကိုယ့္ေၾကာင့္ ျဖစ္၊
ပယ္လွစ္သူတစ္ကာ၊
စိတ္ညစ္ပယ္ခ်ိဳး ၊စိတ္မဆိုး၊ ေရာက္ရိုးနိဗၺဴတာ"
ဟူေသာ လကၤာမ်ားကို စာဖတ္သူ ဓမၼမိတ္ေဆြမ်ား ဖတ္မွတ္ဖူးၾကမည္ထင္ပါသည္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ က-
"ပုညံ=ကုသိုလ္ ေကာင္းမႈ၊ ကာယကံ၊၀စီကံ၊မေနာကံ ေတြကို
ဒႏၶံ=ေလးကန္စြာ
ကေရာေတာ=ျပဳေသာသူ၏
မေနာ= စိတ္ သည္
ဟိယသၼာ=အၾကင္ ေၾကာင့္
ပါပသၼႎ = မေကာင္းမႈ၌
ရမတိ- ေမြ႕ေလ်ာ္တတ္၏။
တသၼာ-ထို႔ေၾကာင့္
ကလ်ာေဏ=ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔ကို၊
အဘိတၳေရထ=လ်င္ျမန္စြာသာလွ်င္ျပဳလုပ္ရာ၏။
ပါပါ=မေကာင္းမႈမွ၊
စိတၱံ=စိတ္ ကို
နိ၀ါရေယ=တားျမစ္ရာ၏ " (ဓမၼပဒပါဠိေတာ္၊၉၊ပါပ၀ဂ္) ဟုဆံုးမေတာ္မူပါ၏။
ေကာက္ေနေသာစိတ္ တို႔ကို အထက္ပါ နည္း(၇)နည္းျဖင့္ ျပဳျပင္မည္ဆိုပါလွ်င္ ျပဳျပင္၍ေျဖာင့္လာေသာစိတ္ သည္ နိဗၺာန္ တိုင္ေအာင္ ခ်မ္းသာသုခ အမ်ိဳမ်ိဳးျဖင့္ အက်ိဳးေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။
အသက္ မရွိေသာ တူးေျမာင္းျဖင့္ ေရ ကို အလိုရွိရာ သို႔ ေဆာင္ယူႏိုင္ပါ၏။
အသက္ မရွိေသာ ျမွားေကာက္ ကို မီးျပ၍ ေျဖာင့္ႏိုင္၏။
အသက္ မရွိေသာ သစ္ေကာက္ ကို မ်ဥ္းျပ၍ ေျဖာင့္ေအာင္ ေရြ႕ႏိုင္၏။
အသက္ ရွိေသာ မိမိ တို႔၏စိတ္ ကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ေျဖာင့္ေအာင္ ျပဳျပင္၍ မရဘဲရွိပါအံ့နည္း ဟု "သုခ သာမေဏ" ကဲ႔သို႔ မိမိကိုယ္ မိမိ ဆံုးမ၍ မိမိ သႏၱာန္ ၌ ေကာက္ေနေသာစိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနခဲ႔ပါလွ်င္
 ေျဖာင့္ေအာင္ျပဳျပင္ႏိုင္ၾကပါေစ၊

 https://www.facebook.com/konyinyi.tin/posts/485548681571452:0